Eliasz Ben Salomon Zalman

Eliasz Ben Salomon Zalman (1720-1797)
Rabin, uczony żydowski

Urodzony w Sielcu koło Grodna. Jeden z najwybitniejszych uczonych żydowskich. Człowiek o ogromnym autorytecie, rabin, którego nauki miały znaczący wpływ na Żydów z Europy Wschodniej. Nazwany „Gaonem z Wilna”. Gaon - to honorowy tytuł oznaczający „Wzniosły” lub „Geniusz”, nadawany w średniowieczu przełożonym słynnych akademii talmudycznych na Bliskim Wschodzie. Doskonały znawca Biblii i Talmudu w jego odmianach (jerozolimski, babiloński). Opracował własną metodę krytyczno-filozoficzną badania autentyczności tekstów Talmudu, studiując także rękopisy. Ascetyk; nie przyjmował zaszczytów ani urzędów, lecz poświęcał się wyłącznie nauce. Jako człowiek dojrzały rozpoczął kształcenie grupy uczniów, z których wielu było później założycielami słynnych litewskich jesziwot, czyli akademii rabinicznych. Zaangażował się także w życie wspólnot żydowskich. Był zdecydowanym i gorącym przeciwnikiem chasydyzmu, który uważał za wypaczenie judaizmu, wręcz za herezję - z powodu możliwości przekształcenia się tego nurtu w ruch mesjanistyczny. Walczył z chasydyzmem, a w roku 1772 obłożył klątwą. Także był przeciwnikiem Haskali, ruchu oświeceniowego, propagującego asymilację Żydów.

Uczony o wszechstronnym wykształceniu. Matematyk, któremu przypisuje się opracowanie wzorów Cramera przed ich szwajcarskim autorem; astronom, historyk i filozof, znawca medycyny naturalnej, zwanej wtedy „ludową” i anatomii. Napisał około 70 prac, których nie chciał publikować za życia. Jego uczniowie wydali z nich 50. Znaczna część to komentarze do Biblii, obu Talmudów, Miszny i kodeksu Szalchan Aruch, także prace dotyczące największych mistyków i geografii biblijnej; podstawy algebry i astronomii i gramatykę hebrajską.

O znaczeniu Gaona z Wilna także dzisiaj świadczą publikacje z różnych stron świata z lat 1994-2002 wymieniane w Internecie; a więc nam współczesne. Jak żywa jest jego pamięć, łatwo się przekonać odwiedzając jego grobowiec na „najnowszym” cmentarzu żydowskim w Wilnie, gdzie zostały przeniesione jego szczątki ze zniszczonego cmentarza na Pióromoncie. Żyje jego pamięć, żyją legendy o nim.

A.O.
Na podstawie:
„Wikipedia, wolna encyklopedia”;
„Wiem”, Portal Wiedzy Onet;
„Encyklopedia Kresów”, Wyd. Kluszczyński, Kraków;
„Ludzie, sylwetki, biografie, Eliasz Ben Salomon” diapozytyw.pl;
eszkola.pl;
diapozytyw.pl;