Kościół Św. Teresy (Karmelitów) | Wilno

Więcej zdjęć (47) >>

Kościół Świętej Teresy i klasztor karmelitów w Wilnie

Ufundowany przez Stefana Krzysztofa Paca, wybudowany w latach 1635-50. Po pożarze w połowie XVIII wieku odnowiony, ozdobiony rzeźbami i freskami. W 1783 roku dobudowano od ulicy Ostrobramskiej kaplicę grobową, którą ufundował Michał Pociej. Kościół mocno uszkodzony w 1812 roku przez Francuzów, został odrestaurowany po zniszczeniach.

W 1844 roku, w ramach represji carskich przekazany zlokalizowanemu w sąsiedztwie monastyrowi prawosławnemu Św. Ducha. Mimo silnych nacisków kościół nie został zamieniony na cerkiew dzięki postawie Rady Miasta. Restaurowany w latach 1927-29 i 1971-76. Klasztor karmelitów był wzniesiony wcześniej, w latach 1621-27, z fundacji burmistrza Wilna Ignacego Dubowicza.

Autorstwo projektu kościoła nie było znane; obecnie uważa się, że jest dziełem Ulricha, a fasada Constantino Tencalla. Zbudowany w stylu dojrzałego, pełnego umiaru i harmonii baroku. Koło prezbiterium wzniesiono smukłą wieżę – dzwonnicę z uroczym wiatrowskazem, z boku usytuowano rokokową kaplicę Pociejów z oryginalną kopułą i tablicą erekcyjną.

Fasada o eleganckich proporcjach wzorowana jest na najlepszych wzorach sztuki włoskiej tego czasu. Całą jej wysokość dzielą pilasty doryckie; górna część zwieńczona jest szczytem (z herbem Paców) flankowanym wolutami o łagodnej linii. Cokół fasady wykonano z piaskowca, portal z granitu i białego marmuru. Ozdoby balkonu i szczytu – granitowe lub z marmuru.

Wnętrze jest wzorowane na „typie jezuickim” kościołów, lecz nieco uproszczone. Trzynawowe, z szeroką nawą środkową i wąskimi bocznymi; nie posiada transeptu, a kopuła jest „ślepa”, to znaczy widoczna jedynie od wewnątrz.

Sklepienie beczkowe, wsparte na pilastrach dzielących ściany nawy. Wnętrze ma jednolity wystrój rokokowy z połowy XVIII wieku. Na sklepieniu sześć obrazów przedstawiających życie św. Teresy, zharmonizowanych z wystrojem i barwami wnętrza.

Ołtarz główny wykonany z piaskowca, bogato zdobiony kolumnami, gzymsami i wolutami. Wiele w nim rzeźb i sztukaterii. W prezbiterium znajduje się tablica erekcyjna kościoła. W ołtarzach bocznych i zakrystii liczne, cenne obrazy – Kanuta Rusieckiego, Szymona Czechowicza i innych. W pierwszej połowie XX wieku były tu także liczne portrety fundatorów. Dwie kaplice kościelne - to mauzoleum rodu Pociejów i Matki Boskiej Dobrej Rady z pięknym, XVIII-wiecznym ołtarzem.

Karmelici od Świętej Teresy od połowy XVII wieku mają w swojej pieczy Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej; to oni wznosili kolejne kaplice Obrazu i zajmują się Kaplicą Ostrobramską do dzisiaj.

A.O.

Na podstawie:
Juliusz Kłos,
„Wilno, Przewodnik Krajoznawczy”,
Wydawnictwo Oddziału Wileńskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Wilno 1923
Tomas Venclova,
„Wilno”, R. Paknio Leidykla 2001, 2002