Kościół ewangelicko-reformowany (kalwiński) | Wilno

Więcej zdjęć (6) >>

Kościół ewangelicko-reformowany w Wilnie

Pierwszy w Wilnie kościół ewangelicko-reformowany (kalwiński) wznosił się naprzeciwko kościoła św. Michała Archanioła, w zaułku Świętomichalskim. Z powodu zamieszek na tle wyznaniowym, kościół wyrokiem sądu w roku 1640 zburzono i przeniesiono poza wały miejskie. Tu zbudowano drewniany kościół i założono cmentarz. Kościół obecnie istniejący wzniesiono w latach 1830-35 według projektu Karola Podczaszyńskiego. W czasach sowieckich używany jako sala kinowa i gimnastyczna. Po odzyskaniu niepodległości zwrócony wiernym.

Kościół jest klasycystyczny, o prostej bryle wzorowanej na świątyniach rzymskich. W fasadzie portyk z sześciu kolumn korynckich, o szczycie trójkątnym. W tympanonie płaskorzeźba Karola Jelskiego „Chrystus nauczający rzesze”. We wnętrzu piękny, drewniany strop kasetonowy z ornamentem roślinnym.

Wystrój wnętrza w okresie międzywojennym był surowy, niemniej znajdowały się tu cenne zabytki. Na skutek powojennych losów obiektu, prawdopodobnie nie ma ich obecnie w kościele. Były to tablice pamiątkowe poświęcone znanym współwyznawcom, jak Rej z Nagłowic, Jan Łaski, Andrzej Wolan i inni, także ku czci Szymona Konarskiego. Kościół posiadał bezcenne XVI wieczne pamiątki, jak egzemplarz Pisma Świętego w tłumaczeniu polskim, wydany przez Mikołaja Radziwiłła w Nieświeżu w roku 1563 i piękny, renesansowy świecznik zdobyty przez Krzysztofa Radziwiłła w roku 1611 w czasie wyprawy na Smoleńsk.

Znikły z fasady alegoryczne rzeźby Karola Jelskiego wieńczące szczyt kościoła (Wiara i dwa klęczące anioły). Zniszczono także istniejące przed wojną na terenie dawnego cmentarza kapliczki nagrobne.

A.O.
Na podstawie:
Juliusz Kłos, „Wilno, Przewodnik Krajoznawczy”, Wyd. Oddziału Wileńskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Wilno 1923
Tomas Venclova, „Wilno”, R. Paknio Leidykla, Wilno 2001, 2002
Adam Dylewski, „Wilno po polsku”, Świat Książki 2007