Kościół Św. Ducha i klasztor Dominikanów | Wilno

Więcej zdjęć (50) >>

Kościół Świętego Ducha i klasztor dominikanów w Wilnie

Kościół wzniesiony za panowania króla Władysława Jagiełły jako drewniany. Spłonął w 1441, odbudowany za Kazimierza Jagiellończyka. W roku 1501 Aleksander Jagiellończyk sprowadził do Wilna dominikanów i zbudował dla nich przy kościele klasztor. W latach 1679-88 kościół rozbudowano i odnowiono. Po pożarze w roku 1748 dokonano następnej przebudowy (druga połowa XVIII wieku), nadając mu obecny wystrój zewnętrzny. W roku 1844 władze carskie zamknęły klasztor, a kościół pełnił funkcję kościoła parafialnego. Obecnie jest kościołem Polonii wileńskiej.

Został zbudowany jako barokowy. Ma układ „typu jezuickiego”, wzorowany na kościele św. Kazimierza. Niestety, zabudowania klasztorne i domy mieszkalne zasłaniają widok na fasady kościelne. Dobrze widoczne są tylko wysokie szczyty, wieże i kopuła, której latarnia sięga wysokości 51 metrów.

Od ulicy Dominikańskiej prowadzi do kościoła rokokowy portal. Szczyty fasady głównej, ołtarzowej i transeptów – o liniach falistych zdobnych w miniaturowe pilastry, wnęki i ornamenty. W fasadzie głównej dwie niewysokie wieże z czworokątnymi daszkami i niewielkimi latarniami. Dominującym akcentem budowli jest wysoka, wieloboczna kopuła o oryginalnym, dwustopniowym hełmie, zwieńczona latarnią. Zdobiona jak szczyty; pilastrami, ornamentami i zgrabnymi oknami.

Wnętrze trzynawowe, z transeptem. Na skrzyżowaniu naw – kopuła. W jej wnętrzu cenne XIX-wieczne malowidło „Apoteoza Ducha Świętego”. Ściany zdobią freski. Bogactwa barokowego wystroju nie sposób opisać. Jest tu 16 ołtarzy o skomplikowanych kształtach, wykonanych z wielobarwnych marmurów i bogato złoconych. Ozdobione rzeźbami, płaskorzeźbami i ornamentami.

W ołtarzach, na ścianach i filarach liczne obrazy, niektóre niezwykle cenne; jak portret króla Aleksandra z początku XVI lub z XVIII wieku (różne informacje w źródłach), obraz św. Katarzyny z Sieny pędzla Szymona Czechowicza i XVII-wieczny obraz św. Barbary. Organy kościoła były wykonane w XVIII wieku przez Adama Caspariniego i zachowane są w stanie oryginalnym. Niezwykły kształt mają kolumny wspierające chór muzyczny.

Podziemia kościoła o skomplikowanym planie są ponure i tajemnicze. Znajdują się w nich krypty grzebalne mieszczące szczątki około 2000 osób, pochowanych w XVII – XVIII wieku. Nie jest wiadome, czy są to ofiary zarazy, czy polegli żołnierze armii napoleońskiej.

Do klasztoru wchodzi się przez portal kościoła od ulicy Dominikańskiej. Szeroka sień prowadzi do krużganków klasztornych. Krużganki na początku XX wieku były pokryte malowidłami ściennymi, przedstawiającymi dzieje zakonu dominikanów. Czworoboczny dziedziniec klasztorny zachował dawną atmosferę; otaczają go trzykondygnacyjne zabudowania poklasztorne. Widoczne są jeszcze pozostałości pierwszych, gotyckich murów z początku XVI wieku. Jednak wykorzystywany przez półtora wieku jako więzienie i na inne cele nie związane z kultem, zatracił w znacznej mierze swój pierwotny charakter.

A.O.

Na podstawie:
Juliusz Kłos,
„Wilno, Przewodnik Krajoznawczy”,
Wydawnictwo Oddziału Wileńskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Wilno 1923
Tomas Venclova,
„Wilno”, R. Paknio Leidykla 2001, 2002