Kościół Św. Krzyża i klasztor Bonifratów | Wilno

Więcej zdjęć (27) >>

Kościół św. Krzyża i klasztor bonifratrów w Wilnie

Zakon Szpitalny św. Jana Bożego jest nazywany zakonem bonifratrów od ich dewizy: „Bracia, czyńcie dobro!” Zajmował się leczeniem chorych, także psychicznie, ziołolecznictwem i prowadzeniem aptek. Do Wilna został sprowadzony w 1635 roku.

Historia powstania kościoła nie jest dokładnie znana. Podanie głosiło, że w miejscu obecnej zabudowy istniał kiedyś drewniany kościółek pierwszych, wymordowanych w XIV wieku franciszkanów, a nawet wytrysnęło tu cudowne źródełko na pamiątkę ich męczeństwa. Tablica informująca o akcie erekcyjnym, wmurowana w ścianę plebanii kościoła głosi, że początek kościoła sięga roku 1543, a wzniósł go biskup wileński Paweł Holszański. Prawdopodobnie była to kaplica, później włączona do klasztoru.

Kościół został wzniesiony w XVII wieku, zapewne w 1635 roku, gdy sprowadzono do Wilna o.o. bonifratrów. Jak i inne budowle Wilna, padł pastwą pożaru w XVIII wieku. Przebudowa w połowie wieku XVIII nadała mu obecny wygląd. Klasztor zamknięto w 1843 roku, a w 1906 odrestaurowano kościół. W czasach ZSRR (1976) urządzono w kościele salę koncertową. Został zwrócony wiernym po odzyskaniu niepodległości. Na początku XXI wieku fasada była w bardzo złym stanie, zabudowania klasztorne #322;a opisaw ruinie. W 2002 kościół został pięknie odnowiony i ruszyły prace remontowe klasztoru, pewnie zostały już ukończone.

Kościół odznacza się niezwykłą prostotą formy. Fasada jest podzielona w pionie i w poziomie na trzy części, najniższa jest nieco wysunięta do przodu. Akcentowana skromnymi lizenami i gzymsami. Ozdobą fasady są dwie wieżyczki o wysmukłych oknach, zwieńczone rokokowymi, metalowymi hełmami o wymyślnym lecz pięknym kształcie, i skromny szczyt. Na szczycie i wieżyczkach metalowe krzyże o delikatnym rysunku. W środku fasady znajduje się wnęka z kopią obrazu ołtarzowego. Wnętrze jednonawowe, o nisko zawieszonym sklepieniu. Wyposażone w trzy niewielkie ołtarze o wystroju barokowym. Znajduje się tu obraz Matki Boskiej Śnieżnej zwany też „Matką Boską Bonifratrów” i Krucyfiks, uważane za cudowne.

Do kościoła przylegają zabudowania klasztorne. W ich wschodniej części znajduje się gotycka kaplica; według przypuszczeń wzniesiona na tym miejscu przez biskupa Holszańskiego. Znaczną część klasztoru zajmuje duże pomieszczenie – niegdyś sala operacyjna.

Na placyku w pobliżu kościoła stoi pomnik znanego i zasłużonego dla Wilna architekta, Wawrzyńca Gucewicza (1753-98). Wykonany przez Vladasa Vildziunasa, postawiony w 1984 roku.

Kościół i klasztor zajmują teren między zbiegającymi się ulicami Gucewicza i Ludwisarską; urocza fasada kościoła zwrócona jest do placu Daukanto (dawniej Napoleona). Wśród wysokich drzew, w samym centrum miasta, a zupełnie na uboczu. Miejsce spokoju, odpoczynku i zadumy - z widokiem na urocze wieżyczki, pomnik Wawrzyńca Gucewicza i front pałacu prezydenckiego.

A.O.
Na podstawie:
Juliusz Kłos
„Wilno, Przewodnik Krajoznawczy”,
Wyd. Oddziału Wileńskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Wilno 1923
Tomas Venclova,
„Wilno”, R. Paknio Leidykla, Wilno, 2001, 2002