Лепель | Касцёл Святога Казіміра

LEPEL - kościół p.w. Św. Kazimierza królewicza [dawniej: parafia p.w. Podwyższenia Krzyża].

XV/XVI w. – dobra kościelne w diecezji wileńskiej.
Już w roku 1439 znajdujemy wspomnienie o miejscowości Leplu jako dobrach kościelnych (rzymsko-katolickich), nadanych przez księcia Michała Kiejsutowicza dla duchownych z Witebska, ale nic nie mamy dokładnych wskazań by znajdowały się tu również obiekty sakralne. Wiadomo natomiast, o odkupieniu tych dóbr w 1589 od Kapituły wileńskiej przez ród Sapiehów, jak też o wydaniu w 1594 r. dokumentu w jakim, jego właściciel Lew Sapieha, nadał w 1609 r. bernardynkom z Wilna majątek w Lepielu.
W 1602 papież Klemens VIII pozwala na podporządkowanie znajdującego się w Lepielu kościoła i klasztoru opiece biskupa wileńskiego.

1604 – fundacja katolickiej parafii.
Para lat później, razem z powstającym w 1604 r. miasteczkiem Lepiel, dokonano fundacja dla kościoła p.w. św. Kazimierza. Ofiarodawcą majątku był ten sam Lew Sapieha, jaki uczynił zapis na dokumencie podpisanym dnia 6.VIII.1604 r. Tam też użyto sformułowania, że „zbudował” kościół co mogło by przesunąć datę budowy nieco wcześniej.
Wspomniany wyżej zapis fundacyjny, dwa lata później, w dniu 8.VIII.1606 r., otrzymała aprobatę króla Zygmunta III.

1609-1610 – proboszczem ks. Jan BUJWIDOWICZ.
Nazwisko znane z nadania jakim Sapieha obdarzył ww. plebana wsią (sioło) Ładno, wraz z poddanymi, przeznaczając dochód z tych włości na użytek plebani lepielskiej.
W 1617 r. zatwierdzono, dokonany wcześniej akt darowizny, dla wileńskich bernardynek, jakim było przekazywanie dochodów z miasteczek Lepiel Stary i Nowy, a także z wiosek lub majatków: Stai, Lepiel, Biełoje, Worona, Zalesie, Słabada, Ziarnica, Żeżlina, Powsin.

1663 – proboszczem ks. Mateusz Kazimierz STANKIEWICZ.
To właśnie za tego proboszcz obdarowany został kościół lepielski przez bernardynki Cudownym Obrazem Matki Bożej, czyniąc jednocześnie z miejscowej świątyni sanktuarium maryjne o lokalnym znaczeniu.
Dobra kościelne w Lepielu nie należały wcale do małych ,bo jeszcze w 1653 r. płacono tu tzw. Podymnego podatku z 446 dymów. Oczywiście tak wielkie bogactwo stało się problemem przy wojnie Moskiewskiej i dostało się łupem żołnierzy, prawdopodobnie ucierpiał wtedy i kościół w miasteczku.
W tym czasie w cerkwi greko-katolickiej „urząd obrządku Ruskiego w plebanij Lepielskiej” sprawowali kapłani z rodu Kozarków.

Ok. 1700 – proboszczem ks. Paweł CHARLICKI.
Na podstawie dokumentów wizytacji wiadomo, że kościół posiadał 5 ołtarzy w tym tytularny p.w. św. Kazimierza . O późniejszych latach wiemy, że w 1746 r. odbywały się w tej miejscowości wielkie misje religijne, czego znakiem był umieszczony za miastem, w miejscu zebrania ludności, krzyż misyjny.

1744 – parafia w dekanacie połockim
Według dokumentów Synodu z 1744 r. obszar parafii zawierał się pomiędzy miejscowościami: Lepel (Lepl), Woroń, Zary, Kamień, Hubin, Babcz, Ładośno, Zezin, Porzecze, Ostrowno, Czeresowo, Niesin, Kościanka, Paule, Ciapin, Czerce, Horeczewicze, Swada, Anoszki, Hory, Dolce, Korewicze, Horodzieniec, Okolnik, Wiszenki, Zaiezierze, Białe, Uroda, Susza, Nizhołow, Szleszczenica, Zalesie, Korobaiewszczyzna, Raduń, Motyryn, Bielaki, Rudnia, Werebki, Niedźwiadowka, Zakaliwie, Puciłkowicze, Dąbzerzece, Starzynki, Zabłocie, Zawidzicze, Starobin. Prawdopodobnie w każdym z nich istniała kaplica katolicka.

1769-1771 – proboszczem ks. Stanisław UNGIER.
Po I rozbiorze Rzeczpospolitej miasteczko znalazło się w strefie nadgranicznej z Rosja. Całkiem możliwe, że w tym czasie plebanem jest jeszcze ks. Ugier, lecz brak na tą hipotezę potwierdzeń w znanych nam dokumentach. Do 1774 r. urzędował w Leplu konsystorz okręgowy białoruski.
W latach reorganizacji szkolnictwa po skasowaniu zakonu jezuitów, zachowały się zapisy z dokonanej przez KEN wizytacji szkół na Litwie według której, do istniejącej tu szkoły parafialnej, uczęszczało w 1777 r. 4 mieszczańskie dzieci, zaś nieco później w 1781 r. w tej szkole uczyło się 2 szlacheckich dzieci i 8 mieszczańskich.

1779 – pożar świątyni.
Bardzo tragiczny okazał się dzień 8. IX.1779 r., kiedy to w pożarze spaleniu uległa pierwsza drewniana świątynia parafii Lepel, wypada zastanowić się gdzie odbywały się nabożeństwa, skoro budowę nowego kościoła podjęto dopiero za ponad dwadzieścia lat .

1782 – ks. Eliasz POŹNIAK [proboszcz Staro Lepelski].
Z tego też czasu znane nam jest jeszcze jedno nazwisko duchownego z Lepiela Starego a mianowicie ks. Teodora Hutorowicza [proboszcz Lepla Nowego, trudno tylko ustalić czy nie jest tu mowa o duchownym greko katolickim. Dla ścisłości warto dodać, że odbyta w tym czasie wizytacja dekanatu nie podawała parafii Lepiel, a tylko wspominała o sąsiedztwie Kublicz z parafia Lepiel. W 1793 r. miasteczko znalazło się w granicach Rosji, a w 1805 nadano mu status miasteczka powiatowego.

1805 – konsekracja nowej świątyni.
Dopiero ok. 1805 r. można mówić o postawieniu budowli nowego kościoła w zbudowanej na nowo miejscowości nazwanej teraz: Lepiel Zawadzicki. W 1810 r. dziekanem lepielskim był ks. Antoni Latkowski, jaki mieszkał w Lucinem. W roku 1812 miasto wraz z przemarszami wojsk doznało także tragedii spalenia, co uszczupliło jego znaczenie do roli małego powiatowego miasteczka.

1830-1831 – w czasie powstania listopadowego.
Prawdopodobnym jest włączenie się okolicy w powstanie przeciw Rosji carskiej, bo jak informują opracowania historyczne w samym mieście miało miejsce zaciąganie się do wojska, kiedy to w VI.1830 r. ok. 2000 kosynierów i 100 strzelców oraz 100 jezdnych przeszło z pobliskich Łużek przez Lepiel do Kamienia i Boczajkowa, grupą żołnierzy dowodził Ignacy Odachowski.

1833 – proboszczem ks. Józef MIKOSZEJ.
W nocy z dnia 27/28.IV.1833 r. w pożarze zniszczeniu ulega druga drewniana świątynia, ta strata zmusiła proboszcza, by nabożeństwa przeniesiono do plebani.
Prawdopodobnie przez jakiś czas wspomagała parafie wspólnota greko-katolicka, gdzie też udawać się mogli na większe uroczystości także katolicy. Niestety już w 1834 r. nastąpiła kasata bazylianów w Leplu i decyzja caratu doprowadziła nie tylko do pozbawienia pomocy katolików ale przede wszystkim przejęcie greko katolickiej parafii przez prawosławnych. Warto pamiętać, że wspomniana parafia greko-katolicka liczyła wtedy 1408 wiernych, związanych wcześniej z Rzymem. W 1839 r. wg niektórych danych aż 1963 unitów dołączyło do łacińskiego kościoła.
W latach 1837-1841 na terenie parafii mieszka Jan Czeczot (filomata) odbywający tu resztę kary zesłańcze.

1841-1849 – proboszczem ks. Paweł WIKIEROWICZ.
W roku 1849 jako wikary i kapelan szkolny pracował tu ks. Tomasz Sinciłło. Parafia była nadal bardzo rozległa bo w tym czasie na terenie parafii obsługiwano kaplice: Mieżdzye, Pyszno, Paule , Luciszcze, Lepel.

1852 – proboszczem ks. Feliks LECZYŃSKI.
W 1852 r. parafia liczy 1719 katolików, wikarym w tym czasie jest ks. Jan Dzierwnowski, natomiast obowiązki kapelana szkolnego pełnił w 1852 r. ks. Józef Steckiewicz. Kaplice obsługiwane na terenie parafii to: Mieżdzyja, Pyszno, Paule, Luciszcze, Lepel.
Wszystko wskazuje, że w końcu w samej miejscowości Lepiel udało się w 1853 r. zbudować z domu plebanijnego kościół, który później został gruntownie poprawiony, co dokonane było jak wspomną późniejsze zapisy: „staraniem Malczewskiego w 1857” roku. Natomiast w innych opracowaniach jest to tylko rok położenia kamienia węgielnego pod budowę nowej świątyni.

1862-1864 – proboszczem ks. Leonard KRAZEWSKI .
Wikarymi lub wspomagającymi prace duszpasterską kapłanami na terenie parafii w tym czasie są tu:
1861-1862 – ks. Kajetan Piotrowski (m), 1862-1863 – ks. Antoni Srowgiewicz (w), 1862-1864 – ks. Jan Wojtkowski (pref). Później nie wyznaczano już katechetów, bo w 1865 r. została zlikwidowana szkoła podstawowa (pięcioklasowa) jak też szkoła techniczna (gdzie nauczali inżynierowie zarządzający kanałem).
W ramach podejmowanej przez nich pracy duszpasterskiej np. w 1862 r. obsługiwane są: filialny kościół Woroń, i trzy kaplice: Zawadzicze, Pyszno, Łuciszcze. Od IX.1865 r., liczącego wówczas 42 lata, proboszcza zesłano do Dyneburga.

1864-1872 – proboszczem ks. Artur SMORCZEWSKI.
Wikarymi lepielskiej parafii w tym czasie byli: 1864 – ks. Stanisław Zaborski [w], 1869 - ks. Gasper Chmielewski [w].
Natomiast w późniejszym czasie proboszczowi przyszło pracować samemu, bo w 1871 r. już brak pomocnika w pracy duszpasterskiej, mimo że podano w katalogu większą ilość kaplic, gdyż wg danych z 1869 r. obsługiwano z Lepiela kaplice w pięciu miejscowościach: Woron, Pyszno, Zawadzick, Luciszcze, Mjeżejdzice, Poule.

1873-1880 – proboszczem ks. Wiktor ŻYŹNIEWSKI.
Trwające 19 lat prace budowniczy przy nowej świątyni zostały zakończone w 1876 r. konsekracją.

1882 – proboszczem ks. Jan SZTROWPP.
W tym czasie [1882 r.] do parafii należały kaplice: Woron, Pyszno, Zawadzicze, Lucice, Mieżdzyce, Paule.

1883-1884 – proboszczem ks. Sylwester KIMBAR.
W 1884 r. – 1526 katolików w parafii.

1885-1897 - proboszczem ks. Karol ŚLIWOWSKI.
W 1897 r. Lepiel liczy 6284 osoby, ale według statystyk rządowych tylko 9% mieszkańców to katolicy bo podawano: 563 katolików i 3379 prawosławnych oraz 2315 żydów, natomiast statystyka kościelna z tego samego czasu, podaje, że do tej rozległej parafii należało 2390 katolików.
Prawdopodobnie w 1896 r. nawiedzał parafie biskup mohylewski, udzielając parafianom sakramentu bierzmowania. Ksiądz Śliwowski wybudował tu kościół ale na tle konfliktu o wprowadzanie „trebników” przeniesiono go karnie do Kazania w Rosji.

1898-1900 – proboszczem ks. Julian BANDZA.
W roku 1899 trwał spór między katolikami a prawosławnymi o kaplice na cmentarzu, nazywanym od jej patrona „gieorgiewskim kładbyszczem”.

1901-1905 – proboszczem ks. Antoni ORŻAL.
Parafia w roku 1904 liczy 2956 kat i obsługiwano nadal 6 kaplic.

1906-1927 – proboszczem ks. Paweł KARPOWICZ.
Parafia liczy w 1909 r 2956 katolików, natomiast w czasach sowieckich prześladowań religii podaje się już tylko 2000 osób [1923 r.]. Aresztowano proboszcza w dniu 5.IV.1927 r., i datę te można uznać za zakończenie działania duchownego w parafii, jaka na sześćdziesiąt lat została pozbawiona duszpasterza.
Prawdopodobnie w roku 1917 prymicje odprawiał tu miejscowy parafianin ks. Józef Pietkiewicz.

1924-1990 – czas „Kościoła katakumbowego”.
Także w tym czasie przyjeżdżali do parafii okoliczni kapłani, wiadomo np. że po wkroczeniu na te tereny Niemców, korzystając z powstałego zamieszania, po ustąpieniu władz sowieckich, w dniu 7.VII.1941 r. przybył tu mieszkający w Borkowszczyźnie ks. N. Masłowski. Natomiast sama świątynia posłużyła władzy sowieckiej jako garaż.

1991-2001 – proboszczem ks. Mieczysław JANCZYSZYN.
Remont kościoła i przystosowanie budynków istniejących obok niego na mieszkania dla księdza i sióstr zakonnych oraz zaplecze gospodarcze i katechetyczne to kilka pierwszych lat pracy tego kapłana w Lepielu, jako pierwszego po odzyskaniu wolności religijnej duszpasterza pracującego już na stałe w mieście. Od 1993 r. nabożeństwa odbywały się w świątyni, a w 1995 r., przez posługę kard. Światka, dokonano poświęcenia kościoła.

2001-2002 – proboszczem ks. Jan PUGACZOW.
Po przeprowadzeniu się ks. M. Janczyszyna do Nowo-Łukomli parafię opiekował się wikariusz, jaki faktycznie wypełniał obowiązki administratora. Przebywał na tym stanowisku do 15.09.2002 r.

2001-2005 – proboszczem ks. Henryk DAMASZKO.
Proboszcz rozpoczął prace przy budowie nowego zaplecza duszpasterskiego, powstawał dzięki temu nowa plebania i dom katechetyczny. Nowy punkt filialny otwarto w miejscowości Wiesiołowo, gdzie zarejestrowana została parafia.

адказаць

Лепель | Касцёл Святога Казіміра - Каментарыі

Дадаць паведамленне