Выбраныя здымкі
Сядзібны дом. Від з боку возера Фота © К. Шастоўскі |
Сядзібны дом Фота © К. Шастоўскі |
Гаспадарчы будынак Фота © К. Шастоўскі |
Вялікія абшары паміж рэкамі Дзісна і Друкша, пры тракце з Вільні ў Дзвінск у пачатку 16 ст. належалі Альбрыхту Гаштольду і ягонай жонцы. Пасля смеці Альбрыхта частка зямель адышла Пацам, другая частка дзе пазней паўсталі Відзы-Лаўчынскія перайшла ў валоданне Нарушэвічаў — патомкаў Наруша, паходзячага ад Пятра Мантыгірдавіча, сына Мантыгірда, немесніка полацкага ў 1396 г. Дачка лоўчага літоўскага Яна Нарушэвіча – Алена Аляксандра – ўнясла Відзы-Лаўчынскія ў сярэдзіне 17 ст. ў дом свайго мужа Аўгустына Ваўжэцкага гербу Rola. Аўгустын Ваўжэцкі зрабіў у Відзах сваю галоўную рэзідэнцыю. Ад Аўгустына адлічваецца відзы-лаўчынская лінія роду Ваўжэцкіх. У 1715 г. сыны Аўгустына падзялілі маёнтак: Яраш Аляксандр атрымаў Мейкшты, Уладзіслаў жанаты на Марыяне Кастравіцкай захаваў за сабой Відзы-Лаўчынскія. Да сваёй смерці ў 1816 г. у Відзах-Лаўчынскіх жыў Тамаш Ваўжэцкі – адзін з кіраўнікоў паўстання 1794 г.
У валоданні Ваўжэцкіх Відзы знаходзіліся да сярэдзіны 19 ст., калі дачка Міхала Ваўжэцкага, маршалка браслаўскага (+1844) і Канстанцыі з Лапацінскіх, Эмілія, вышла замуж за Тамаша Мінейку гербу Gozdawa, маршалка шляхты губерні віленскай. Апошні уладальнік Відзаў-Лаўчынскіх (1939 г.) — унук Тамаша і Эміліі Уладзіслаў Мінейка. Агульная плошча маёнтка з трыма фальваркамі ў 1939 г. складала каля 300 га.
Сядзіба Ваўжэцкіх закладзена ў канцы 18 ст. на ўсходняй ускраіне вёскі Відзы-Лаўчынскія, на паўночным беразе возера Дворнае. Цяпер у сядзібным доме дзіцячы садок.
Ансамбль сядзібы сфармаваны ўздоўж берага возера. Яго кампазіцыйным цэнтрам з'яўляецца сядзібны дом з парадным прамавугольным партэрам перад ім. З усходняга боку да партэра прымыкае гаспадарчы двор, абнесены агароджай з брамай. Побач з домам з заходняга боку захаваўся пейзажны парк.
Сядзібны дом пабудаваны ў канцы 18 — пачатку 19 ст. Прамавугольны ў плане аднапавярховы драўляны будынак накрыты вальмавым дахам. У цэнтры галоўнага фасада — парадны ўваход, аформлены чатырохкалонным порцікам. Драўляныя элементы порціка: тонкія высокія калоны, нізкі трохвугольны франтон, вузкі карніз. Калоны порціка і шэраг аконных праёмаў падкрэсліваюць метрычны рытм галоўнага фасада. У цэнтры дваровага фасада размешчана мураваная арачная галерэя, раскрапаваная падвойнымі пілястрамі і завершаная атыкам. Яна добра праглядаецца з возера і з'яўляецца асноўным мастацкім акцэнтам дома. Паніжэнне рэльефу мясцовасці адкрывае на дваровым фасадзе цокальны паверх. Уваход у яго размешчаны на ўзроўні зямлі. Па тарцах сядзібнага дома знаходзяцца бакавыя ўваходы. Вуглавыя лапаткі і ліштвы аконных праёмаў руставаныя. Руст выкарыстаны і ў аздобе гаспадарчых будынкаў. Планіроўка сядзібнага дома строга сіметрычная і мае камбінаваную анфіладна-калідорную сувязь памяшканняў. У цэнтры дома размешчана прамавугольная зала, якая мае выхад на галерэю. Дэкаратыўнае афармленне інтэр'ера не захавалася. Частка жылых пакояў знаходзілася ў мансардавым паверсе. Службы размяшчаліся ў падвале дома.
У Відзах-Лаўчынскіх зберагалася добрая калекцыя жывапісу. Сярод карцін вылучаліся "Св. Язэп" пэндзля С. Чаховіча, абраз Маці Божай ў срэбнай шаце, выкананы ў бізантыйскім стылі, партрэт Міхала Марыконі. Сярод партрэтнай галерэі вылучаліся партрэт Марыі Мінейкавай, Матыльды Аскерчанкі і Ядзвігі Горватавай пэндзля Людаміра Яноўскага. Меліся таксама некалькі старых карцін - "Хлопчык з псамі" галандскай школы, "Куры і оўцы" французскай школы і інш.
Парк плошчай 5 га, у заходняй частцы яго шмат дрэў хвойных парод — елка, лістоўніца. На паўночнай ускраіне пасаджаны дэкаратыўныя групы дрэў, у курціны ўключаны дугласія шызая, елка звычайная, таполя белая, хвоя веймутава і ліпа. Сярод рэдкіх відаў — клён вастралісты Шведлера, дуб чырвоны, дуб скальны, елка калючая блакітная, конскі каштан звычайны, клён прырэчны і інш.
У валоданні Ваўжэцкіх Відзы знаходзіліся да сярэдзіны 19 ст., калі дачка Міхала Ваўжэцкага, маршалка браслаўскага (+1844) і Канстанцыі з Лапацінскіх, Эмілія, вышла замуж за Тамаша Мінейку гербу Gozdawa, маршалка шляхты губерні віленскай. Апошні уладальнік Відзаў-Лаўчынскіх (1939 г.) — унук Тамаша і Эміліі Уладзіслаў Мінейка. Агульная плошча маёнтка з трыма фальваркамі ў 1939 г. складала каля 300 га.
Сядзіба Ваўжэцкіх закладзена ў канцы 18 ст. на ўсходняй ускраіне вёскі Відзы-Лаўчынскія, на паўночным беразе возера Дворнае. Цяпер у сядзібным доме дзіцячы садок.
Ансамбль сядзібы сфармаваны ўздоўж берага возера. Яго кампазіцыйным цэнтрам з'яўляецца сядзібны дом з парадным прамавугольным партэрам перад ім. З усходняга боку да партэра прымыкае гаспадарчы двор, абнесены агароджай з брамай. Побач з домам з заходняга боку захаваўся пейзажны парк.
Сядзібны дом пабудаваны ў канцы 18 — пачатку 19 ст. Прамавугольны ў плане аднапавярховы драўляны будынак накрыты вальмавым дахам. У цэнтры галоўнага фасада — парадны ўваход, аформлены чатырохкалонным порцікам. Драўляныя элементы порціка: тонкія высокія калоны, нізкі трохвугольны франтон, вузкі карніз. Калоны порціка і шэраг аконных праёмаў падкрэсліваюць метрычны рытм галоўнага фасада. У цэнтры дваровага фасада размешчана мураваная арачная галерэя, раскрапаваная падвойнымі пілястрамі і завершаная атыкам. Яна добра праглядаецца з возера і з'яўляецца асноўным мастацкім акцэнтам дома. Паніжэнне рэльефу мясцовасці адкрывае на дваровым фасадзе цокальны паверх. Уваход у яго размешчаны на ўзроўні зямлі. Па тарцах сядзібнага дома знаходзяцца бакавыя ўваходы. Вуглавыя лапаткі і ліштвы аконных праёмаў руставаныя. Руст выкарыстаны і ў аздобе гаспадарчых будынкаў. Планіроўка сядзібнага дома строга сіметрычная і мае камбінаваную анфіладна-калідорную сувязь памяшканняў. У цэнтры дома размешчана прамавугольная зала, якая мае выхад на галерэю. Дэкаратыўнае афармленне інтэр'ера не захавалася. Частка жылых пакояў знаходзілася ў мансардавым паверсе. Службы размяшчаліся ў падвале дома.
У Відзах-Лаўчынскіх зберагалася добрая калекцыя жывапісу. Сярод карцін вылучаліся "Св. Язэп" пэндзля С. Чаховіча, абраз Маці Божай ў срэбнай шаце, выкананы ў бізантыйскім стылі, партрэт Міхала Марыконі. Сярод партрэтнай галерэі вылучаліся партрэт Марыі Мінейкавай, Матыльды Аскерчанкі і Ядзвігі Горватавай пэндзля Людаміра Яноўскага. Меліся таксама некалькі старых карцін - "Хлопчык з псамі" галандскай школы, "Куры і оўцы" французскай школы і інш.
Парк плошчай 5 га, у заходняй частцы яго шмат дрэў хвойных парод — елка, лістоўніца. На паўночнай ускраіне пасаджаны дэкаратыўныя групы дрэў, у курціны ўключаны дугласія шызая, елка звычайная, таполя белая, хвоя веймутава і ліпа. Сярод рэдкіх відаў — клён вастралісты Шведлера, дуб чырвоны, дуб скальны, елка калючая блакітная, конскі каштан звычайны, клён прырэчны і інш.
Крыніца:
Roman Aftanazy
Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej.
Tom I
Wydawnictwo Ossolineum. Wrocław. 1991
А.М. Кулагін
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 1986