Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі | Дзятлава

Больш фотаздымкаў (25) >>

Пабудаваны ў 1624—46 гг. па фундацыі ўладальніка мястэчка Льва Сапегі на былой Рынкавай плошчы, на месцы драўлянага храма. Пасля вялікага пажару 1743 г., які знішчыў мястэчка і касцёл (згарэў галоўны алтар, унутранае начынне, архіў, труны з нябожчыкамі ў крыпце), у 1751 г. галоўны фасад і інтэр'ер перабудаваны архітэктарам А. Асікевічам па фундацыі М.Ф. Радзівіла. Пасля пажару 1882 г. заменены дах. У 1900 г. касцёл быў абнесены высокай мураванай сцяной з 4-слуповай брамай і вуглавымі 4-граннымі вежамі пад барочнымі чарапічнымі дахамі «з заломам». Уздоўж правай сцяны агароджы цягнуліся гандлёвыя рады.

Помнік архітэктуры віленскага барока. 2-вежавы 1-нефавы храм з магутнай паўкруглай апсідай і бакавымі сакрысціямі. Зрокава аблегчаныя 4-ярусныя вежы з фігурнымі купаламі і шчыт паміж імі робяць кампазіцыю галоўнага фасада вышыннай, дынамічнай, а сілуэт маляўнічым. Пілястры і хвалістыя карнізы дзеляць яго на 3 часткі, у цэнтральнай з якіх вылучаецца пластычны партал галоўнага ўвахода з выявамі анёлаў і херувімаў. Партал выкананы ў рэнесансава-барочным стылі ў 1646 г., верагодна, кракаўскім скульптарам Кастэлі. У бакавых частках фасада зроблены арачныя нішы-экседры, у якіх пастаўлены скульптуры святых апосталаў Пятра і Паўла, Езуса і Маці Божай. Бакавыя сцены і апсіда ўмацаваны пілонамі, плоскасці паміж якімі прарэзаны высокімі арачнымі аконнымі праёмамі. Над скругленым дахам апсіды на пастаменце ўзвышаецца крыж. Пазнейшая таніроўка архітэктурнага дэкору парушыла першапачатковую белакаменную цэласнасць храма.

У інтэр'еры сцены расчлянёны шырокімі пілястрамі і апяразаны магутным карнізам. Алтарная частка аддзелена ад залы высокім арачным прасветам. Цыліндрычнае з распалубкамі скляпенне нефа пераходзіць над апсідай у крыжовае. Хоры, на якія вядуць 2 вінтавыя лесвіцы, адгароджаны парапетам складанай канфігурацыі; на іх устаноўлены арган, упрыгожаны накладной пазалочанай разьбой. У час перабудовы касцёла ў сярэдзіне 18 ст. інтэр'ер набыў ракайльную мастацка-стылёвую трактоўку. Яго афармленне заснавана на скульптурна-арнаментальнай лепцы, якая сканцэнтравана на 7 алтарах. Галоўны з іх, які цалкам запаўняе глыбокую апсіду, 2-ярусны 3-часткавы, дынамічнай архітэктурна-дэкаратыўнай кампазіцыі: складаны рытм карынфскіх калон і пілястраў, інтэнсіўна раскрапаваныя антаблементы, завяршальная гарэльефная кампазіцыя «Глорыя». Асноўны мастацка-скульптурны акцэнт створаны ў сярэдняй частцы: гарэльефнае пано «Тройца» з 6 драўляных скульптур святых у экспрэсіўнай трактоўцы. Карнізны пояс упрыгожваюць дэкаратыўныя вазы на звівах валют, накладныя картушы, ракайлі. На консе апсіды ляпная гарэльефная кампазіцыя «Усёбачнае вока». Два меньшыя вуглавыя алтары нагадваюць галоўны і таксама пакрыты стукавай дэкаратыўнай ляпнінай. У стылі ракако вырашаны амбон, кансольна навешаны на паўночна-заходнюю сцяну нефа і насычаны ляпной ракайльнай арнаментыкай, геральдычнымі знакамі, драпіроўкамі, картушамі, сімбалічнай атрыбутыкай евангелістаў (выявы анёла, цяльца, льва, арла). Пластычны ляпны балдахін амбона завершаны скульптурай анёла.

Крыніца:
А.М. Кулагін
Каталіцкія храмы на Беларусі
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000