Гісторыя Жамыслаўля
Уздоўж Гаўі практычна зліліся ў адну дзве вёскі - Жэмыслаў (Жэмласлаў, Жамыслаўль) і Шаркуці. Гаўя звілістай стружкай дзеліць Жэмыслаў на 2 часткі, а Шаркуці агінае з усходняга боку.Жэмласлаў даўней называўся Кандрацішкамі. Ад даўных часоў уладаў гэтым кутком Ян Зэновіч, ягоныя дзеці, потым Швыкоўскія... У 1684 г. уладальнікам зрабіўся Ежы Жэмла, чаму фальварак і пачаў называцца Жэмлаславам. Потым па жаночай лініі ўладанне перайшло да Пацаў, у 1784 г. яго выкупіў Юзэф Шчыт, ад якога маёнтак пераходзіць у 1803 г. да мазырскага маршалка Кеневіча. У 1807 г. Жэмласлаў быў куплены ў Антона Кеневіча Якубам Умястоўскім (1764 – 1809).
У даследаванні польскага гісторыка Чэслава Янкоўскага "Павет Ашмянскі" так гаворыцца аб тагачасным Жэмлаславе: "налічваў Жэмласлаў пры Якубе Умястоўскім 213 душ мужчынскіх і 198 жаночых, а ва ўладаннях маёнтку былі вёскі Шадзьюны (цяпер у Літве), Рудня, Лаўкенікі, Гута, Падваранцы (цяпер калгас "Жамыслаўль").
Маршалак Якуб Умястоўскі пачаў разбудову сваёй рэзідэнцыі. Пры ім над ракой Гаўей збудаваны спіртзавод (у 1885 г. ён быў перабудаваны нанова). На працягу свайго жыцця ў Жэмлаславе Якуб Умястоўскі купіў ад Радзівіла Суботнікі з касцёлам, землямі, лясамі, млыном; Квяткоўцы з фальваркам, землямі і лесам. У 10 вёрстах ад Жэмласлава залажыў фальварак Роцкішкі, заснаваў фальваркі Казімерова і Ягодвінаў, назваўшы іх імёнамі сваіх сыноў. Памер ён у 1809 г. і пахаваны ў падзямеллі Суботніцкага касцёла. Жэмласлаў перайшоў да старэйшага сына маршалка Якуба Людвіга, а потым па спадчыне дастаўся малодшаму сыну Казімеру, пры якім працягвалася гаспадарчае развіццё маёнтка.
Сам Казімер раптоўна памер у 1863 г.; і гаспадыняй маёнтка засталася ягоная жонка Юзэфа. Пры ёй на месцы драўлянага палаца пачалося будаўніцтва новага мураванага.
Пасля смерці Юзэфы Умястоўскай Жэмласлаў разам з іншымі шматлікімі маёнткамі па спадчыне стаў уладаннем графа Уладзіслава - яе сына, апошняга з родавай дынастыі Умястоўскіх. Пры якім будаўніцтва палацавага комплексу ў асноўным было скончана. У 1882 годзе ў 49-гадовым узросце граф Уладзіслаў Умястоўскі ажаніўся з Янінай Астрарог-Садоўскай, дачкой знакамітага магната з Валыні.
У 1904 г. граф распачаў будаўніцтва новага мураванага касцёла ў Суботніках, якое было скончана пасля ягонай смерці ў 1905 г.
У першую сусветную вайну Жэмласлаў разрабаваны. Пасля заканчэння вайны графіня Яніна Умястоўская вярнулася ў Жэмласлаў, спрабавала аднавіць гаспадарку маёнтка і фальваркаў, але ў Польшчы ў гэты час пачала ажыццяўляцца зямельная рэформа, у ходзе якой буйныя панскія маёнткі "на крэсах усходніх" падлягалі парцэляцыі. Многія маёнткі і фальваркі, належаўшыя раней графіні, ужо падвергліся парцэляцыі. Графіня не магла ў душы прымірыцца з тым, што такі ж лёс чакае і Жэмласлаў.
Яніна Умястоўская ўтварыла з сваіх падвіленскіх уладанняў Жэмласлаўскую фундацыю і аддала яе на асветніцкія мэты Віленскаму Унівэрсытэту. У склад фундацыі ўваходзілі тры ейныя маёнткі: уся Жэмласлаўская рэзыдэнцыя, маёнтакі Гута й Залессе (усяго 2,2 тыс. га). Акт перадачы гэтых земляў Яніна Умястоўская і рэктар унівэрсітэту Віктар Станкевіч падпісалі 6 сакавіка 1922 г.
Як-жа выглядае слаўны Жэмласлаў цяпер? Так як быў, стаіць амаль 100 гадоў без рамонту. Перад палацам высіцца падобны да тэлефанічнага слупа помнік асвабадзіцелю з шырокімі плячыма й малой галавой, наўкол смярдзіць саляркаю, носяцца, як ачмурэлыя, трактары, зноў працуе спіртзавод, але ўсё разбураецца, прыходзіць у заняпад. Жамласлаў просіць паратунку.
Крыніца:
Жемыславль
http://zhemyslavl.narod.ru
А.М. Кулагін
Эклектыка
Мінск, Ураджай, 2000
ВІЛЕНСКІ БЕЛАРУСКІ МУЗЭЙ
http://www.runbel.lt/Arh_Museum3.htm
Жамыслаўль. : Адметнасці | фота выбраных помнікаў
Палацава-паркавы ансамбль Умястоўскіх
Палац Умястоўскіх у Жамыславе
Краявіды
Гаўя ўтварае водасховішча
Вінакурня
Будынак спіртзаводу (01.2004)
Каплічка прыдарожная
Прыдарожная каплічка ў Жамыславе
Жамыслаўль. : Страчаная спадчына | фотаздымкі
Каментарыі
Panie Kazimierzu ,kuzyn mojego taty nosił nazwisko Niechwiadowicz .Stanisław Niechwiadowicz ( chestny mojej córki ).Jego rodzice to Józefa z.d. Popławska i Konstanty wywodzi się z Jakuń ...czy to Pana gałąź rodzinna? Pozdrawiam . ...
O historii Żemłosławia można się dowiedzieć z książki pt. "Żemłosław" (wersja polsko-białoruska) na internetowej stronie htpp://pawet.net/niechwiadowicz...
Быў у сакавіку, палац разваліваецца, абадзалі ўжо весь мурмар са ўсіх камінаў, справа хутка дойдзе да кафлі на пячах і падлозе... ...
Panie Kazimierzu!
Ten browar należał do mojego pradziadka Bielana (przyechał tutaj z Włoch i się osiedlił), dzidka mojej mamy, Justyny Urban z domu Bałdowska. Mama mojej mamy - Elżbieta Bałdowska, była jego córką. ...