Касцёл Святой Барбары і кляштар трынітарыяў | Брэст

Касцёл кляштара трынітарыяў закладзены ў Кобрынскім прадмесці Берасьця ў 1738 г. і кансекраваны ў гонар св. Барбары ў 1761 г., зруйнаваны таксама ў 1830-я гг. Яго, відавочна, будаваў архітэктар, які ўзводзіў касцёл брыгітак, ці гэты касцёл быў узорам для пераймання. У той жа час кампазіцыя комплексу строга сіметрычная, а архітэктурная пластыка больш сухаватая. У абодвух храмах ядро кампазіцыі складае авальная прастора, выцягнутая па восі ўсход—захад, з усходняга боку завершаная прамавугольным прэсбітэрыем, а пасярэдзіне перасечаная невысокім трансептам, што надае кафалікону дзве ўзаемна перпендыкулярныя восі сіметрыі. У трынітарскім касцёле бакавыя нефы адсутнічалі, а вуглавыя часткі паміж рамёнамі прасторавага крыжа, апранутага звонку ў прамавугольны аб'ём, займалі невялікія капліцы. Авальны кафалікон завяршаў васьмігранны барабан, накрыты хутчэй за ўсё вальмавым гонтавым дахам. Недастатковасць абмерных чарцяжоў таксама не дазваляе адназначна сцвярджаць пра наяўнасць купала, якога, як мы лічым, не было [РДВГА, ф. 349, воп. 4, спр. 7903, 7904, 7908].

Галоўны фасад касцёла тыпова «брамкавы». Ён вылучаны канструкцыйна як фасад-нартэкс, у выглядзе вузкай аб'ёмнай пласціны з плоскім рызалітам у цэнтры. Першапачаткова на тымпане франтона з паўцыркульным завяршэннем існавала фрэска з выявай анёла, які трымаў у адной руцэ нявольніка-хрысціяніна, а ў другой — маўра. Гэтая выява з'яўлялася сімбалам ордэна трынітарыяў, які быў створаны з мэтай вызвалення нявольнікаў. Пазней фрэску замянілі выявай крыжа, што адлюстравана на абмерным чарцяжы святыні. У інтэр'еры мелася 7 разных алтароў, аздобленых скульптурай.

Сакральная знакавасць, ідэя абярогу хрысціян, закладзеная ў вырашэнні галоўнага фасада, падкрэслівалася сіметрычнай кампазіцыяй кляштара, які складаў з касцёлам адно цэлае. Іх аб'ядноўвалі ўбудаваныя абапал прэсбітэрыя сіметрычныя маршавыя лесвіцы, што злучалі паверхі кляштара і вялі ў паддашак храма. Падобная строгая сіметрыя агульнай кампазіцыі кляштарнага комплексу, незалежнасць яе ад горадабудаўнічай сітуацыі зусім не ўласцівыя для беларускага манументальнага дойлідства. Аднак як аналаг разгледжанага помніка можна адзначыць касцёл Звеставання Дзеве Марыі кляштарнага комплексу ў Вамбержыцы на Шлёнску (1714-1720). Спецыфічныя асаблівасці архітэктонікі брэсцкіх касцёлаў тлумачацца хутчэй за ўсё тым, што некаторыя тутэйшыя місіі каталіцкіх ордэнаў адносіліся не да Літоўскай, а да Польскай правінцыі.

Літ.:
Т.В. Габрусь
Мураваныя харалы
Мінск, "Ураджай", 2001