Kościół Św. Anny | Mosarz

Więcej zdjęć (59) >>

Kościół św. Anny w Mosarzu

Ufundowany w 1792 roku przez kasztelana połockiego hrabiego Roberta Brzostowskiego i jego małżonkę Annę z Platerów - właścicieli miejscowych dóbr. Zbudowany w stylu neoklasycystycznym, o podstawie prostokątnej. Bezwieżowy, zwieńczony trójkątnym szczytem.

Ozdobiony biegnącym wokół fryzem i gzymsem; na ścianach zachodniej i wschodniej prostokątne płyciny i pilastry. Ponadto fasadę główną (zachodnią) w pobliżu portalu zdobią nisze. W niszach postaci świętych Apostołów Piotra i Pawła.



Kościół jednonawowy. Na ścianach piękne płaskorzeźby - nad oknami ornamenty roślinne i ze scenami biblijnymi, poniżej przedstawiające czterech Ewangelistów i dwunastu Apostołów.



Najcenniejszą świętością kościoła i przedmiotem szczególnego kultu jest relikwia św. Justyna w drewnianej, obitej posrebrzaną blachą trumience, złożona u stóp ołtarza Matki Boskiej. Z postacią tego świętego związane są zupełnie wyjątkowe losy kościoła – czynnego nieprzerwanie od czasu fundacji, stale upiększanego i rozbudowywanego.



Kościół obwiedziony murem, w którego narożu w 1931 roku postawiono trójkondygnacyjną dzwonnicę. W drugim narożu w latach 90-tych XX wieku zbudowano kopię kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej w Wilnie, nieco dalej obszerny Dom Parafialny.



Zaprowadzono wokół kościoła przepiękny park z ciekawą małą architekturą - sadzawkami, mostkami i altankami, arkadami. Zdobią go obiekty rzeźby sakralnej, Pieta, Archanioł Michał, Chrystus Frasobliwy i inne.



Na terenie kościelnym odkryto dwa podziemne źródełka, z wodą bogatą w mikroelementy. Źródełka te były inspiracją do zbudowania w roku 2003 Dróżki Różańcowej prowadzącej do źródeł, z dwudziestoma kapliczkami i kopią groty w Lourdes z postaciami Matki Boskiej i św. Bernadetty (fundacji państwa Anny i Mieczysława Rogów z Gdańska).

Kościół z cmentarzem łączy ukwiecona aleja. Na cmentarzu pomnik pamięci parafian, którzy zginęli na wojnie lub na zesłaniu, wzniesiony w latach 90-tych i Kalwaria Mosarska – czternaście stacji Męki Pańskiej. Obiekty sakralne Mosarza i ich przepiękne otoczenie powszechnie budzą podziw i zachwyt u odwiedzających. A na odpust św. Justyna w dniu 24 czerwca przybywają tysiące ludzi z różnych stron Białorusi i z poza jej granic.

Święty Justyn i niezwykłe losy relikwii; związana z nimi historia kościoła

Justyn, rzymski patrycjusz, urodził się w pierwszej połowie II wieku w kolonii rzymskiej, Flavia Neapolis (Obecnie Nablus). W młodości przyjął chrzest. Znany filozof i autor dzieł filozoficznych z których najważniejsze to „Apologia chrześcijaństwa”. Stworzył w Rzymie szkołę filozoficzną. Żarliwie bronił chrześcijaństwa i występował przeciwko prześladowaniu chrześcijan. Sam prześladowany, aresztowany i ścięty w 165 roku. Po legalizacji chrześcijaństwa ogłoszony świętym, patronem filozofów i opiekunem wiary chrześcijańskiej.

Relikwie św. Justyna zostały darowane przez papieża Benedykta XIV Antoniemu Koszycowi, staroście zarzeckiemu, do ufundowanego przez niego kościoła i klasztoru karmelitów w Starym Madziole. Sprowadzone zostały z Rzymu w roku 1754. Po Powstaniu Listopadowym i kasacie zakonu karmelitów, w obawie przed profanacją, cenną relikwię potajemnie wywieziono do kościoła w Nowym Madziole. W międzyczasie toczyły się starania córki Antoniego Koszyca o przeniesienie relikwii do kościoła w Mosarzu, uwieńczone powodzeniem. W roku 1838 relikwie znalazły się w kościele św. Anny.

Mimo represji władz carskich i kilkakrotnych prób zamknięcia świątyni lub jej rusyfikacji – ludność okoliczna tak była przywiązana do „swojego” świętego, że broniła kościoła równie żarliwie, jak św. Justyn wiary. Na początku lat 20-tych XX wieku rozpoczęła się batalia o relikwie między karmelitami ze Starego Madzioła, a kościołem mosarskim, posiadającym relikwie już od 90-ciu lat. Po wielu staraniach, pismach i rozważaniach, decyzją Rady Dóbr Archidiecezji Wileńskiej z 1928 roku, relikwie pozostały w kościele św. Anny.

W latach 20-tych i 30-tych XX wieku, w czasie probostwa ks. Stanisława Klima (1927-1935), kościół wywierał znaczny i dobroczynny wpływ na życie miasteczka i parafii. Powstał Dom Ludowy; prowadzono aktywną działalność wychowawczą i kulturalną, która zaowocowała w trudnych latach wojennych i powojennych.

Represje czasów radzieckich – jak zamykanie kościołów i przeznaczanie ich na cele nie związane z kultem – nie dotknęły świątyni. W latach 50-tych, dzięki proboszczowi ks. Michałowi Sucharewiczowi, uniknęła powszechnego losu. W latach 60-tych, po śmierci kapłana, ludność przez trzydzieści lat pozbawiona proboszcza, ofiarnie, rozważnie i odważnie zarządzała kościołem, płaciła podatki, zbierała się na modlitwie i obroniła kościół przed zamknięciem. Do dziś mówią: „To święty Justyn ocalił nasz kościół”. Zachowany dzięki uporowi i odwadze ludności kościół wypiękniał, gdy w roku 1990 probostwo w Mosarzu objął ksiądz Juozas Bulka. I ciągle pięknieje.

O wielkim kulcie św. Justyna na terenie Białorusi świadczy pewien, szerzej nie znany, fakt. W 1945 roku, a więc tuż po wojnie, proboszcz kościoła św. św. Piotra i Pawła w Żupranach (koło Oszmiany) zamówił u znanego wileńskiego malarza, Jerzego Hoppena, obraz św. Justyna. Olejny obraz o wymiarach 105 x 68 cm do dzisiaj znajduje się w kościele. Miedzioryt wykonany według obrazu przechowywany jest w muzeum w Wilnie. A w bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu zachował się rysunek pomocniczy. Wykonany w charakterystycznej dla malarza manierze baroku, różni się od oryginału brakiem pejzażu w tle. Podpis malarza pod rysunkiem jest następujący: „Św. Justyn we 12 leciech męczennik. Relikwie ś-go znajdują się w kościele Mosarskim. Rysował Jerzy Hoppen w Wilnie 1945-2-XII”

Odpust parafialny w dniu św. Jana Chrzciciela, ustanowiony w dwudziestoleciu międzywojennym przez Stolicę Apostolską, ściąga do dzisiaj ludność katolicką i prawosławną nawet z miejscowości odległych o setki kilometrów. W Roku Jubileuszowym świątynia w Mosarzu została ogłoszona jedną z pięciu świątyń odpustowych na terenie diecezji witebskiej. A jej proboszcz, ks. prałat Juozas Bulka w uznaniu ogromnych zasług dla parafii - został uhonorowany w roku 2005 państwową nagrodą „Za duchowe odrodzenie”.

Niejako hymnem parafii w Mosarzu jest ułożona przez poetę wileńskiego, Aleksandra Śnieżko, pieśń:
Cierpienie Twoje i krew przelana
Pośród nas, wiernych, niezapomniana.
Do dziś w Mosarzu wdzięczność z serc płynie,
Bo jesteś z nami, Święty Justynie.
W modlitwie, w pieśni, codziennym trudzie
Łasce Twej świętej ufają ludzie,
A gdy już całe życie przeminie,
Bądź przewodnikiem, Święty Justynie!
Tyś bronił wiary przed poganami,
Dziś tu, w relikwiach znów jesteś z nami.
Z Chrystusem w sercu nikt nie zaginie,
Gdyśmy przy Tobie, Święty Justynie.

A.O.

Na podstawie:
- Czesława Paczkowska,
„250 lat obecności relikwii św. Justyna na wschodzie” New Page 1, nr 2005/4, 2005/5

- Michał Gryczyński,
Internetowa Liturgia Godzin/Czytelnia/Święci i błogosławieni/Św. Justyn

- Katarzyna Kolendo,
„Nieznany obraz Jerzego Hoppena z kościoła parafialnego w Żupranach na Białorusi”, Cenne, bezcenne, utracone 2001-06-11

- Grzegorz Rąkowski,
„Wśród jezior i mszarów Wileńszczyzny”, Rewasz 2000