Дзісна | Краявіды - Каментарыі
Nawiążę kontakt z Polakami z Dzisny
Шаноуны Аутар!
У адной назве здымку краявiда ёсць памылка:
Мост(1908) на самой справе гэта мост цераз Дзicну зафатаграфаваны з iншага ракурсу.
Dzisna - to rodzinne miast mojej babki . Chciałbym bardzo kiedys je odwiedzić - czy to mozliwe i bezpieczne ( reżim chyba nie jest przychylny Polakom).
Czy autorzy zdjęc mają swoje strony www. ?
Pozdrawim , bardzo piekna strona - gratuluje.
Paweł Ludwisiak
Непадалёк ад места Дзісны, з правай стараны тракту, што ідзе з Дзісны на Германавічы, праязджаючы, убачыш стромкую кучамкаватую горку, заросшую лесам. Горка гэта акружана топкім балотцам, а на версе яе, на самым шчыце, ляжыць велічэзная каменная труна. Калі, хто і на якую памятку палажыў там гэну труну, гісторыя не ведае, а народны сказ перадае з пакалення ў пакаленне ніжэйпісаную аповесць.
Калісь-то даўным-даўно на горцы стаялі пышныя харомы багатых баяр Няміраў. Харомы былі акружаны дубовым вастраколам і аблітыя кругом вадой. Далёка славілася між ворагаў недаступнае няміраўскае гняздо, а яшчэ далей іх родавая аружная слава непрымірымых вояў, уславіўшыхся несчыслёнымі перамогамі на палях бітваў. У збройніцкай святліцы няміраўскіх тутэйшых харомаў на пачэсным месцы вісеў каваны, чарлёны шчырым золатам шчыт і двуручны абасечны меч слаўнага Грымона-Няміры, учасніка Алегавага паходу на грэкаў. У княжай радзе, на полацкім замку, старшы роду Няміраў засядаў праваруч князя, на першым месцы. Гэткі-то быў род Няміраў.
Ды толькі цяперашні нашчадак, пануры Бутрым, панізіў славу роду свайго. Не перамогамі ў бітвах з ворагамі памнажаў ён сваё багацце, а разбоямі і крыўдай паднявольнага люду. Глыбокія падхаромныя порубы напоўнены былі людзьмі, закаванымі ў дыбы, каторых уласнымі рукамі любіў катаваць Бутрым. Праходзячы міма няміраўскага двара, часта чувалі людзі стогны і плач, а часам хвалі акружаючага харомы возерца выкідалі на бераг кавалкі чалавечага цела, не раз дзявочага.
Цяжка жылося ў панурых няміраўскіх харомах Бутрымовай жонцы, краснай пані Мары, і яна павернікам дум сваіх і журбот учыніла маладога баярчыца Стаўру Рамашковіча. Раз у ноч маёвую красную паню Мару асабліва востры жаль разабраў на сваю беспрытульную долю, і яна, у садку стоячы, сукланіўшыся на плячо баярчыча Стаўры, горка заплакала. У гэты момант у садок увайшоў баярын Бутрым. Грозна ён кінуў вокам на жонку і на маладога баярчыца. Моўчкі спыніўся, ляснуў у далоні на стральцоў сваіх, калі на клік яго з'явіліся яны, - азваўся панура баярын:
- Сягоння ў нас будзе гучны банкет тут. Распаліце смалістыя лучніцы, устаўце сталы цісовыя, налійце мядоў і він заморскіх поўныя вёдры ды паклічце скрыпача майго.
Мігам служба ўставіла сталы і каля сталоў дубовыя лавы, абітыя мядзведзінымі скурамі, а для баярына і баярыні паставілі два глыбокія, на грэках прадзедамі здабытыя, абіваныя золатам крэслы. Смалістыя лучніцы ярка асвятлялі сад. Скрыпач са скрыпкай стаяў нагатове. Баярын падышоў да скрыпача, узяў з рук яго скрыпку, крануў рукой струну і сарваў, крануў другую - і сарваў. І гэтак да апошняй.
- Кепскія ў цябе, малойча, струны! - сказаў баярын. - А я хачу сягоння музыкі ёмкай, гучнай! Гэй, мае верныя стральцы-патужнікі, Станько, Гойніч і Рэзан, вазьміце во гэтага падсуседзіча майго, Рамашковіча, за белыя плечы і нарабіце да банкету струн! А ты, красна пані, жана мая, сядай побач са мной у залатое крэсла і, пакуль слугі мае зматаюць матэрыял на струны, на тую во белу яблыньку, будзеш піці са мной, спраўляючы трызну па гладкім баярчыцу.
Страшныя нават у Бутрымавай дружыне Станько, Гойніч і Рэзан, бліснуўшы толькі залітымі крывёй вачамі, прыняліся за крывавую справу: павалілі баярчыца на зямлю, распаролі жывот і пасля, водзячы каля яблыні - той самай яблыні, пад каторай паўгадзіны таму ён стаяў з краснай паняй Марай, - наматвалі на пень струны...
Не мінула і гадзіны, як струны былі прамыты, пакручаны, пасушаны на агнях і нацягнуты на скрыпку. Музыка зайграў вясёлую застольную песню, але песні той, ні голасу скрыпкі не чула красная пані Мара. Бледная, яна спакойна спала ў крэсле сном вечным, сэрца яе не вытрывала мужаўскага банкетнага пачастунку і разарвалася... Толькі баярын да ўсходу сонца з дружынай трызнаваў над маладымі нябожчыкамі, слухаючы плач скрыпкі ды заліваючы сумленне віном.
Многа гэткіх і гэтаму падобных спраў меў на сумленні баярын Бутрым і не ўнімаўся ў ліхадзействе сваім.
Тым часам міналі гады за гадамі, і з імі надыходзіла адзінокая, панурая старасць. І от штораз часцей на баярына стала надыходзіць развага, а разам з ёй каянне і боязнь суду Божага. У гэткія моманты баярын Бутрым або даставаў з паліцы дзедаўскай рукой на пергаменце глаголіцкімі літарамі пісаны псалтыр і чытаў яго, праліваючы слёзы і адбіваючы паклоны, або ўцякаў з дому і ішоў на святыя месцы, шукаючы сабе развязкі грахоў пры спавядальніцы або хоць пакуты. Ды толькі ніводзін духоўнік, выслухаўшы крывавыя чыны жыцця яго, не важыцца даць яму адпушчэння грахоў. І многа вод працякло Дзвіной міма пясчанай баравой пустэльні, у каторай жыў святы старац Ахрэм, пакуль трапіў туды наш баярын.
Старац Ахрэм, выслухаўшы споведзь баярына, даў яму гэткую раду:
- Вялікія грахі твае, нявольніча Божы, але міласэрдзе Божае вялікае і мудры помыслы Яго. Вазьмі за ўсё сваё багацце, - навучаў пустэльнік, - пабудуй святыню Богу. Няхай ад усёй маетнасці тваёй застанецца табе ўсяго гэтулькі грошай, колькі патрэба, каб зрабіць сасновую труну. І за тую рэшту зрабі сабе труну. А калі будуць высвячаць тваю святыню, пастаў сваю труну за алтарам і ляж у ёй. І ляжы ў труне да канца абраду святога, імшы Божай. Можа, Бог пашле табе злітаванне сваё, пашле табе ратунак.
І вот стаў распрадаваць баярын Бутрым маетнасці свае і скарбы свае. За несчыслёнае багацце пачаў будаваць святыню Богу. Пабудаваў і прыаздобіў багата за ўсе скарбы свае, а за апошнія медзякі зрабіў сабе сасновую труну.
У дзень высвячэння святыні лёг баярын у труну за алтарам і маліўся Богу. Пачалася набожная адправа. Праз мыслі баярына сталі працякаць жывымі абразамі ўсе яго крывавыя і слёзныя справы. І пачалі пераходзіць перад ім пакрыўджаныя ім людзі. І кожны станавіўся перад ім і горка выкідаў яму сваю крыўду. Але баярын біўся ў грудзі перад кожным і казаў:
- Божа, міласціў будзь мне, грэшнаму! А ты, пакрыўджаны мной браце, даруй мне!..
І адыходзілі доўгім радам крыўды ад яго супакоеныя. Ужо канчалася святая служба, і працэсія з усім народам выйшла крыжовым ходам кругом святыні.
І адступіліся ўсе пакрыўджаныя ад баярына. Стануў каля яго кругом цвітучы сад, і абняла яго маёвая ноч. І бачыць ён каля сябе яблыню, укрытую кветам, а пад яблыняй жану сваю Мару і Стаўру, баярчыца маладога. Ён - праменны, задумлёны - глядзіць у неба на зоры, а яна, сукланіўшы яму на плячо галоўку, роніць іскрыстыя слёзы... І забыўся баярын аб каянні сваім: каля сэрца зварухнуўся прыдушаны змей злосці. Хоць ударыўся баярын у грудзі і прамовіў:
- Божа, міласціў будзь мне, грэшнаму! - але не мог скарыцца перад імі і прасіць даравання. Зданне шчэзла. Баярын учуў набожныя спевы народу і духавенства за сценамі святыні, а праз момант ізноў бачыў сад і іх двое. І зноў ён ударыўся ў грудзі і маліў Бога і не мог скарыцца перад імі. І трэці раз перад вачамі душы яго станулі яны, і трэці раз ён не скарыўся.
У гэты момант застучэла, загручэла, расступілася зямля, і правалілася ў скрозьдонне святыня. Застаўся толькі народ, ды на тым месцы, дзе быў алтар, цяпер ляжала каменная труна. Гэта была тая самая труна, у каторую лёг баярын, ды толькі яна цяпер абярнулася ў камень.
І дагэтуль на шчыце горкі ляжыць тая каменная труна, а ў ёй скамянеўшы баярын Бутрым Няміра, асуджаны да суднага дня ляжаць за тое, што моманту чыстага парыву не мог дараваць жонцы сваёй перад судом Божым.
[1917]
Дадаць паведамленне
