Слуцк | Будынак духоўнага вучылішча

ЗДАНИЕ ДУХОВНОЙ СЕМИНАРИИ

Слуцкая духоўная семінарыя была заснавана паводле ўказа Кацярыны II ад 15.5.1785 г. На ўтрыманне гэтай установы з расійскай казны штогод адпускалася 2000 рублёў асігнацыямі Дзякуючы намаганням eпіскапа Biктapa Садкоўскага заняткі пачаліся ўжо 15.9.1785 г., праўда, толькі ў двух, ніжэйшых класах, якія мелі назвы «низшаго и высшаго грамматических».

Першыя гады дзейнасці семінарыі былі нялёгкімі па розных прычынах. Нежаданне свяшчэннаслужыцеляў адпраўляць свaix дзяцей у семінарыю ўскладняла камплектаванне класаў. Як правіла, бедныя святары не маглі аплаціць навучанне cваіx дзяцей у семінарыі, не хацелі пазбауляць сваю сям'ю лішняга работніка, ды i на вучобу ў семінарыі глядзелі, як на муштру. Таму з кансісторыі адпраўляліся у аддаленыя прыходы «нарочные», якія прымусам забіралі дзяцей святароў i везлі ix ў семінарыю. Да 1798 г. семінарыя не мела свайго будынка. Семінарысты займаліся у трапезнай Слуцкага Троіцкага манастыра, некалькi класаў адначасова. Не хапала вопытных i дастаткова падрыхтаваных настаўнікаў.

Пад час паўстання Т. Касцюшкі 18.4.1789 г., епіскап В.Садкоўскі быў арыштаваны, у ліпені 1790 г. семінарыя прыпыніла работу. Толькі праз два з палавінай гады, пасля вызвалення В.Садкоўскага, дакладней, 8.1.1793 г., заняткі былі адноўлены.

З 13.4.1793г. епархія перайменавана ў Мінскую, гэту ж назву атрымала i семінарыя, хоць да 1840 г. яна заставалася ў Слуцку. Праз штрафы i пагрозы адхілення aд свяшчэннаслужэння i высылкі дзяцей у салдаты за непаслушэнства, а таксама арганізацыю ў ceмінарыі казённакоштных вакансій, новы епіскап Ioў Пацёмкін дабіўся таго, што колькасць вучняў семінарыі значна павялічылася i дасягнула ўжо ў 1800 г. 80 чалавек; вучні цяпер своечасова вярталіся з вакацый. Атрымалі магчымасць вучыцца ў семінарыі дзеці псаломшчыкаў i сіроты духоўнага звання, для падрыхтоўкі якіх былі адкрыты «заправныя» класы з элементарнымі курсамі лацінскай, польскай, рускай граматы. У той жа час «праздные» дзеці святароў, якія не жадалі вучыцца, былі прызначаны на псаломшчыцкія месцы.

Клапаціўся Ioў i аб правільным ходзе навучальнага працэсу ў семінарыі. Так, у 1799 г. ён выдаў распараджэнне (аналагічнае выдаў яшчэ В.Садкоўскі ў 1787 г.), якое абавязвала святароў пад пагрозай пазбаўлення месца i штрафаў навучаць дзяцей перад паступленнем у семінарыю асновам польскай i рускай моў (шкада, што не беларускай – Грунтовіч Ю. М). Паступова былі адкрыты i вышэйшыя класы: у 1803 г. — філасоўскі і ў 1806 г. — багаслоўскі. У выніку завяршылася упарадкаванне ceмінарыі i яна стала «полною» з yciмi класамі. Фактычна сем1інарыя сумяшчала курсы ніжэйшай i сярэдняй духоўнай шкоты. Былі пабудаваны i першыя семінарскія будынкі: у 1798 г. «училищный» дом для класаў, а ў 1799 г. «сиротский» дом для пражывання «казённых» вучняў.

Палепшылася матэрыяльнае становішча навучальнай установы: з 1799 г. адпускалася з казны на семінарыю ужо па 3000 рублёў асігнацыямі, а з 1807 г. — па 6000 рублёў. Тым не менш умовы быту вучняў i настаўнікаў ceмiнapыi з прычыны хуткага росту ix колькасці аставаліся цяжкімі. У 1800 г. на поўнае ўтрыманне казённакоштнага вучня ў год трацілася толькі 35 рублёў. Таму новы apxiрэй Мінскай eпapxii apxieпicкaп Серафим (Глагалеўскі) многа зpaбiў для паляпшэння матэрыяльнага побыту вучняў i настаунікаў з мэтай спыніць як ухіленне вучняў ад вучобы, так i пераход настаунікаў на свецкую, больш аплачваемую службу. Ён павялічыў колькасць казённакоштных вакансій для вучняў, прымусіў Дзятловецкі манастыр пастаўляць значную колькасць разнастайных прадуктаў харчавання настаунікам i вучням.

Усё гэта дало магчымасць мірнаму працвітанню i шырокаму развіццю семінарыі, але вайна 1812 г. прывяла яе да поўнага разарэння. Французы пад час вайны 3 тыдні жылі у семінарскіх будынках. У выніку гэтыя будынкі хоць i захаваліся, але былі значна пашкоджаны, бібліятэка разрабавана i часткова спалена, семінарскі apxiў страчаны. Аднак 20.2.1813 г. ceмiнарыя была адноўлена, адрамантаваны найбольш пашкоджаныя памяшканні. Але на прывядзенне семінарыі ў ранейшы парадак спатрэбіліся гады.

Канчатковае аднаўленне супала з поўным i каранным пераўтварэннем ceмiнapыi, якое адбылося 20 верасня 1817 г. — на падставе зацверджанага імператарам даклада асобага камітэта ад 1807 г. аб пераўтварэнні ўвогуле ўcix семінарый. Семінарыя распалася на тры духоўна-вучэбныя установы: уласна семінарыю, павятовае i прыходское вучылішчы. Да ceмiнapыi адышлі чатыры старэйшыя класы ранейшай змешанай школы: піітыка, рыторыка (зліліся ў адзін), філасофія i багаслоўе; з двух граматычных класаў утварылася павятовае, а з двух «заправных» — прыходскае вучылішчы. Курс семінарскага навучання быў размеркаваны так: два гады прызначаліся для славесных навук, да якіх дадавалася ўсеагульная гісторыя; два гады — для філасофскіх навук, з дабаўленнем матэматыкі i фізші, i два гады — для класа багаслоўскіх навук, а таксама царкоўнай гicтopыi. Па трох асноўных трупах навук семінарскага курса i caмi класы, дзе яны выкладаліся, называліся: вышэйшае аддзяленне, або багаслоўскі клас, сярэдняе, або філасофскі, i ніжэйшае, або клас славеснасці. Акрамя гэтых дысцыплін вучні вывучалі i мовы — грэчаскую, французскую, нямецкую, яўрэйскую i польскую. Выкладанне галоўных навук вялося на лацінскай мове. Праверка i ацэнка вучнёўскix ведаў праводзілася шляхам экзаменаў, якіх было два на год: адзін — у другой палавіне снежня, а другі — гадавы, пасля якога праводзіўся i агульны публічны, на якім прысутнічалі госці i apxipэi.
14 верасня 1840 г. семінарыя пераехала ў Мінск. У Слуцку ж засталося толькі мужчынскае духоўнае вучылішча, якое icнaвала да пачатку XX ст.
(По данным книги “Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Слуцкага р-на і г. Слуцка. Кн. 1. – Мн.: БЕЛТА, 2000. – С 110-112.”).

“Двухпавярховы мураваны корпус духоўнага вучылішча, узведзены ў 2-й палавiнe 1880-х гадоў (по данным “Грицкевич А. П. Древний город на Cлучи. – Мн.: Полымя, 1985. – С 143” – в 1867 году) побач з Троіцкім манастыром, адносіцца да архітэктуры позняга класіцызму. П-падобны ў плане будынак з бакавымі рызалітамі, завершанымі трохвугольнымі франтонамі. Сярэдзіна галоўнага фасада вылучаецца ўваходным тамбурам. Сцены падзелены міжпавярховым паяском i прарэзаны лучковымі аконнымі праёмамі з ліштвамі. Пасля рэвалюцыі ў будынку размяшчаліся розныя па прызначэнні ўстановы, цяпер тут вучэбныя класы медыцынскага вучылішча”.

(По данным книги “Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Слуцкага р-на і г. Слуцка. Кн. 2. – Мн.: БЕЛТА, 2000. – С 505.”).

Сярод выпускнікоў ceмiнapыі былі вядомыя вучоныя, краязнаўцы, гісторыкi, дзяржаўныя дзеячы. Так, І. П. Барычэўскі-Тарнава зарэкамендаваў сябе як археолаг, гісторык, этнограф, фалькларыст, быў членам савета міністра шляхоў зносін, рэдактарам 5-га тома выдання «Акты Заходняй Pacii», аўтар шэрагу публікацый i артыкулаў па розных галінах ведаў; адзін з першых пачаў вывучаць гісторыю i старажытнасць народаў Вялікага княства Лiтоўскага.

І. А. Гашкевіч — дырэктар Азіяцкага дэпартамента, першы paciйcкi консул у Японіі, адзін з першых іншаземцаў, якому дазволілі наведаць унутраную Японію, даследчык Японіі i Кітая, адзін з сааўтараў першага у Pacii «Японска-рускага слоўніка», адзначанага медалём Пецярбургскай АН i Дзямідаўскай прэміяй; яго iмeм названы заліцы ў Паўночнай Kapэi i невядомыя раней віды насякомых (першым ix aпicaў).

Ф.І.Салаўевіч — пракурор «Белорусской коллегии» пад час уз'яднання уніятаў з праваслаўнай царквой.

(По данным книги “Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Слуцкага р-на і г. Слуцка. Кн. 1. – Мн.: БЕЛТА, 2000. – С 110-112.”).

Слуцк | Будынак духоўнага вучылішча - Каментарыі

Дадаць паведамленне