Выбраныя здымкі
Палац. З малюнка Н. Орды. 1870-я |
Палац. Фрагмент. Фота да 1914 г. (з кнігі Aftanazy R. 'Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej') |
Палац. Галоўны фасад. Фота да 1914 г. (з кнігі Aftanazy R. 'Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej') |
Мураваны двухпавярховы палац меў на галоўным фасадзе манументальны чатырохкалонны порцік і балкон які, дзяліў портык на 2 роўныя часткі. Глядкія калоны падтрымлівалі трохкутны франтон, дзе знаходзіўся герб Гарцінгаў, над якім трымалі баронскую карону 2 грыфы. У ніжняй частцы шчыта знаходзілася палова выявы казла ў лодцы, і другая палова казла ў верхняй частцы. Пад гербам меўся надпіс: Semper linea recta in nomine semper. Раней на гэтым месцы знаходзіўся герб папярэдніх уладальнікаў Дукоры Ашторпаў. Пад портыкам да уваходу ў палац вялі некалькі прыступак.
Галоўны фасад меў досыць сціплы дэкор: гладка атынкаваныя сцены з простакутнымі вокнамі і дзвярмі, з трохі акцэнтаваным гзымсам. Палац накрываў гонтавы дах, які спадаў у два бакі над галоўным корпусам і портыкам. Да абодвух тарцоў будынка былі прыбудаваны вузкія крылы. У адным з іх месцілася аранжэрэя і зімовы сад, у другім – дамавая капліца.
Палац славіўся вялікай бібліятэкай (некалькі тысяч тамоў на польскай, лацінскай і рускай мовах, рукапісы), а таксама вялікай калекцыяй выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнага мастацтва, архівам (Агінскіх, Ашторпаў і Гарцінгаў).
Палкоўнік С. Гарцінг з'яўляўся выхаванцам Мікалая II і спадзяваўся бачыць у сядзібе цара. Таму ў палацы была адмысловая царская зала, дзе з паркета былі выкладзеныя малюнкі раслін і жывёлінаў трапічнага лесу, а столь распісана вобразамі міфалагічных герояў. Адна з сценаў залы была люстраной, на іншых віселі палотны беларускіх, рускіх і замежных майстроў, сярод якіх былі працы Ф. Смуглевіча і Я. Дамеля. З чатырнаццаці карцінаў Дамеля, які быў блізкім сябрам Лявона Ашторпа, для агляду былі вылучаныя дзве: "Павел, які вызваляе з вязніцы Касцюшку" і "Аляксандр, які падпісвае ў Вільні ў 1812 г. амністыю". У 1919 г. палотны былі вывезеныя ў Варшаву і ўвайшлі ў склад польскіх музейных збораў.
Паводле Л. Ельскага, у час Ашторпаў у палацы была яшчэ адна незвычайная калекцыя - збор карцінаў канёў, якімі славіўся Дукорскі завод. Звыш трох сотняў галоваў канёў (арлоўскіх, арабскіх, ангельскіх) выгадоўвалі тут. Шматлікія з іх увайшлі ў гісторыю конегадоўлі — жарабцы Яшма, Прамулюс, Задыяк і інш. Прыгажуны коні ўдзельнічалі ў розных забаўках Лявона.
Пасля смерці Лявона калекцыя перайшла да яго зяця Атона Горвата і знаходзілася ў Прылуках.
Палац, прыстасаваны ў 1918 г. пад школу, разбураны ў гады Другой сусветнай вайны. На яго падмурку ў 1960-я пабудаваны новы будынак школы.
Галоўны фасад меў досыць сціплы дэкор: гладка атынкаваныя сцены з простакутнымі вокнамі і дзвярмі, з трохі акцэнтаваным гзымсам. Палац накрываў гонтавы дах, які спадаў у два бакі над галоўным корпусам і портыкам. Да абодвух тарцоў будынка былі прыбудаваны вузкія крылы. У адным з іх месцілася аранжэрэя і зімовы сад, у другім – дамавая капліца.
Палац славіўся вялікай бібліятэкай (некалькі тысяч тамоў на польскай, лацінскай і рускай мовах, рукапісы), а таксама вялікай калекцыяй выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнага мастацтва, архівам (Агінскіх, Ашторпаў і Гарцінгаў).
Палкоўнік С. Гарцінг з'яўляўся выхаванцам Мікалая II і спадзяваўся бачыць у сядзібе цара. Таму ў палацы была адмысловая царская зала, дзе з паркета былі выкладзеныя малюнкі раслін і жывёлінаў трапічнага лесу, а столь распісана вобразамі міфалагічных герояў. Адна з сценаў залы была люстраной, на іншых віселі палотны беларускіх, рускіх і замежных майстроў, сярод якіх былі працы Ф. Смуглевіча і Я. Дамеля. З чатырнаццаці карцінаў Дамеля, які быў блізкім сябрам Лявона Ашторпа, для агляду былі вылучаныя дзве: "Павел, які вызваляе з вязніцы Касцюшку" і "Аляксандр, які падпісвае ў Вільні ў 1812 г. амністыю". У 1919 г. палотны былі вывезеныя ў Варшаву і ўвайшлі ў склад польскіх музейных збораў.
Паводле Л. Ельскага, у час Ашторпаў у палацы была яшчэ адна незвычайная калекцыя - збор карцінаў канёў, якімі славіўся Дукорскі завод. Звыш трох сотняў галоваў канёў (арлоўскіх, арабскіх, ангельскіх) выгадоўвалі тут. Шматлікія з іх увайшлі ў гісторыю конегадоўлі — жарабцы Яшма, Прамулюс, Задыяк і інш. Прыгажуны коні ўдзельнічалі ў розных забаўках Лявона.
Пасля смерці Лявона калекцыя перайшла да яго зяця Атона Горвата і знаходзілася ў Прылуках.
Палац, прыстасаваны ў 1918 г. пад школу, разбураны ў гады Другой сусветнай вайны. На яго падмурку ў 1960-я пабудаваны новы будынак школы.
Крыніца:
А.Т. Федорук
Старинные усадьбы Минского края
Полифакт, Минск, 2000