Фальварак Александрыя
Александрыя — колішні фальварак Патоцкіх. Фармаваўся ў канцы XIX ст. У 1890 г. належыў княгіне Марыі Патоцкай і Паўлу Сапезе. Пазней тут гаспадарылі Міхальскія, Шляхцінскія і іншыя прадстаўнікі дробнай шляхты. Рэшткі фальваркавых пабудоў цяпер размешчаны ў в. Агароднікі (паміж в. Воўчын і г. Высокае) ва ўрочышчы Александрыя. Пасля 2-й сусветнай вайны будынкі выкарыстоўваліся пагранічным атрадам, тут узвялі некалькі сучасных збудаванняў, якія парушылі адзінства двара. Цяпер тут месціцца няпоўная сярэдняя школа. Частка гістарычных аб'ектаў знаходзіцца ў паўразбураным стане, альбо не выкарыстоўваецца.
СтайняФота © Кузіч Мікола | Дата: 13/05/2012
Фальварак размешчаны на невысокай тэрасе ручая, прытоку Пульвы. Планіроўка фальварку мае форму выцягнутага прастакутніка. Кампазіцыйнай воссю служыць прысада, якая цягнецца ўздоўж тэрасы і абмяжоўвае парадную частку ад гаспадарчай. Прысада арганізуе ўезд і выезд з сядзібы. Уздоўж яе размяшчаюцца гаспадарчыя пабудовы.
Перабудаваны сядзібны домФота © Кузіч Мікола | Дата: 13/05/2012
Левы, паўднёвы, некалькі прыпадняты бок, займаў сядзібны дом. Аднапавярховы драўляны будынак быў пабудаваны ў 2-й палове XIX ст. з дрэва, на высокім падмурку. Галоўны фасад вылучаны ганкам на драўляных калонах, на якія абапіраўся невысокі трохвугольны шчыток. У цяперашні час будынак цалкам перабудаваны, звонку абкладзены белай цэглай, зменена сталярка, перароблены ганак, ліквідавана мансарда, што прывяло да страты аўтэнтычнасці. Акрамя таго, некалькі разоў змянялася ўнутраная планіроўка сядзібнага дома пад патрэбы вайскоўцаў, калгаса і школы.
Лядоўня ў былым фальварку АлександрыяФота © Валерий НИКИФОРОВ | Дата: 08/2014
У процілеглым баку дарогі размешчаны гаспадарчыя пабудовы. Усе яны маюць вялікія памеры, складзены з колатага каменя, бута і чырвонай цэглы, вылучаюцца якасцю мура і сведчаць аб добрым эканамічным стане уладальнікаў фальварка. Шэраг будынкаў пачынаецца з лядоўні, кампактнага квадратнага ў плане (7x7 м) цаглянага будынка на высокім цокалі з валуноў. Упрыгожваннем будынка з'яўляюцца цагляныя франтоны, з кутнімі чатырохграннымі вежамі, якія завяршаюцца чатырохсхільнымі стрэхамі. Будынак з паўночнага боку верагодна некалі меў невысокую прыбудову.
Руіны бровараФота © Кузіч Мікола | Дата: 13/05/2012
Амаль побач захаваліся руіны былога бровара з паравым рухавіком, калісьці вельмі магутнага будынка складзенага з буйных валуноў і чырвонай цэглы. За ім цягнецца дамінуючы ў ансамблі будынак стайні з чырвонай цэглы (11х70 м). Пабудаваны на нізкім падмурку. Фасад будынка ажыўляе шэраг невялікіх прастакутных аконных праёмаў з белай акантоўкай. Завяршаецца шэраг таксама вялікім будынкам свірна (43x13 м), складзеным з колатага каменя, з вялікімі вокнамі і высокай страхой. Будынак закінуты, палова яго без страхі.
СвіранФота © Кузіч Мікола | Дата: 13/05/2012
Фальварак абкружаў невялікі пейзажны парк з сістэмай каналаў і сажалак. Каналы і дрэвастой парку поўнасцю знішчаны, засталася толькі сажалка, перапланаваная ў апошні перыяд. Ад былой уязной алеі, выбрукаванай часткова цэглай, захаваліся адзінкавыя дрэвы (ліпа, конскі каштан, клён, ясень).
Літ.:
Л.М. Несцярчук
Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны Х-ХХ стагоддзяў
Мінск, "БЕЛТА", 2002
А.Т. Федорук
Старинные усадьбы Берестейщины
Минск, "Беларуская Энцыклапедыя", 2004