Выбраныя здымкі
Выгляд ад усходу Фота © К. Шастоўскі |
Барысаглебская царква ў Наваградку (фота 06.2010) Фота © К. Шастоўскі |
Інтэр\'ер, цэнтральная нава Фота © Зьмiцер Мiхневiч |
Царква Св. Барыса і Глеба была змуравана ў 1517—19 гг. на месцы старажытнага храма 12 ст. (быў выкладзены з плінфы на месцы язычніцкага капішча; рэшткі храма ўвайшлі як частка падмурка новай царквы). Будаўнітва фундаваў (ахвяраваў маёнтак Быковічы ў Карэліцкім раёне) гетман ВКЛ князь Канстанцін Астрожскі пры падтрымцы мітрапаліта І. Солтана.
Помнік архітэктуры сімбіёзнага гатычна-рэнесанснага стылю з рысамі абарончага дойлідства. Царква 16 ст. была значна меншых памераў — галоўны фасад пачынаўся ад 1-й пары ўнутраных слупоў (на паддашшы захаваліся рэшткі першапачатковага франтона).
Царква мае ў плане няправільны (крыху звужаны з заходняга боку) прамавугольнік шырынёю 16 м. Даўжыня яе мянялася ў выніку перабудоваў. 3 усходу да асноўнага аб'ёму далучана вялікая пяцігранная алтарная апсіда. Прасторава яны злучаны паміж сабою трыма стральчатымі аркамі. Чатыры слупы пасярэдзіне падзяляюць інтэр'ер храма на дзевяць частак (травей). 3 іх тры сярэднія блізкія да квадрата, а астатнія прамавугольныя. Травеі паміж сабою падзелены падпружнымі аркамі і перакрыты крыжовымі нервюрнымі скляпеннямі. Пры гэтым рэбры нервюр не аддзяляюцца ад апор гарызантальнымі цягамі, што надае інтер'еру гатычную ўзнёсласць. Асабліва прыгожым зоркавым малюнкам нервюр вылучаецца перадалтарнае скляпенне.
Цэнтральны неф завершаны мураваным іканастасам 18 ст., 1-ы ярус якога складаецца з масіўных слупоў; па цэнтры 2-га яруса — паўцыркульны праём для алтарнага абраза; 3-і ярус аддзелены ад папярэдняга магутным антаблементам.
Звонку сцены асноўнага аб'ёму і вуглы апсіды ўмацаваны шматграннымі контрфорсамі. Верхнюю частку фасадаў будынка апяразваюць карункі нервюрных стральчатых арачак. Струмень вертыкалей нервюр, граняў контрфорсаў, вялікіх стральчатых вокнаў стварае непаўторнае аблічча гэтай святыні. Першапачаткова высокі двухсхільны дах над асноўным аб'ёмам з усходу і захаду завяршаўся мураванымі шчытамі.
У 1620 г. Барысаглебская царква адышла да уніятаў. У 1624—1632 гг. была перабудавана па фундацыі Храптовіча: гатычны фасад заменены барочным. Да паўднёвай вежы была прыбудавана званіца, што надало галоўнаму фасаду і агульнай кампазіцыі храма асіметрыю. Дах накрылі зялёнай і карычневай паліванай дахоўкай, а ўнутры набралі ўзорыстую падлогу з шасцігранных, квадратных і ромбападобных паліваных плітак.
У 1628—36 гг. кіеўскі уніяцкі мітрапаліт Іосіф Руцкі заснаваў пры храме мужчынскі базыльянскі кляштар, а граф ХраптовІч — жаночы, які існаваў да 1840 г., калі быў пераведзены ў Лаўрышаўскі манастыр (захаваўся 1-павярховы мураваны будынак).
3 1839 г. прыходская праваслаўная царква. У 1866 г. распрацаваны праект перабудовы храма ў псеўдарускім стылі. У 1873—75 гг. высокі клінчаты дах замянілі пакатым і чатырохсхільным. У сярэдзіне яго ўзвялі драўляны светлавы барабан, парушыўшы пры гэтым нервюрнае скляпенне цэнтральнай травеі. Вежы на галоўным фасадзе і светлавы барабан атрымалі вастраверхія шатровыя завяршэнні з цыбулепадобнымі галоўкамі. Адначасова быў створаны драўляны 4-ярусны іканастас у 30 абразоў. У верасні 1876 г. ў прысутнасці 10 тыс. вернікаў уладыка Аляксандр (Дабрынін) асвяціў перабудаваны храм. У 1923—24 гг. храм зноў рэканструяваны: замест драўлянага барабана з галоўкай адноўлена першапачатковае скляпенне, умацаваны падмурак. Пасля Другой сусветнай вайны будынак царквы выкарыстоўваўся як архівасховішча.
У наш час храм уяўляе сабой прамавугольны пад вальмавым дахам карабель, які пераходзіць у больш нізкую 5-гранную апсіду пад асобным вальмавым дахам. Галоўны фасад фланкіраваны 2 шатровымі вежамі (васьмярык на чацверыку), паміж якімі выступае нізкі прытвор. Рысы рэтраспектыўна-рускага стылю прыўнеслі ў архітэктуру храма завяршэнні вежаў у выглядзе невысокіх граненых шатроў з макаўкамі і каронай какошнікаў у аснаванні. Бакавыя фасады члянёны гранёнымі контрфорсамі, плоскімі пілонамі, высока ўзнятымі стральчатымі аконнымі праёмамі, дэкарыраваны спляценнем аркатур. Адноўлена і адкрыта для набажэнстваў у 1990-х гг.
Помнік архітэктуры сімбіёзнага гатычна-рэнесанснага стылю з рысамі абарончага дойлідства. Царква 16 ст. была значна меншых памераў — галоўны фасад пачынаўся ад 1-й пары ўнутраных слупоў (на паддашшы захаваліся рэшткі першапачатковага франтона).
Царква мае ў плане няправільны (крыху звужаны з заходняга боку) прамавугольнік шырынёю 16 м. Даўжыня яе мянялася ў выніку перабудоваў. 3 усходу да асноўнага аб'ёму далучана вялікая пяцігранная алтарная апсіда. Прасторава яны злучаны паміж сабою трыма стральчатымі аркамі. Чатыры слупы пасярэдзіне падзяляюць інтэр'ер храма на дзевяць частак (травей). 3 іх тры сярэднія блізкія да квадрата, а астатнія прамавугольныя. Травеі паміж сабою падзелены падпружнымі аркамі і перакрыты крыжовымі нервюрнымі скляпеннямі. Пры гэтым рэбры нервюр не аддзяляюцца ад апор гарызантальнымі цягамі, што надае інтер'еру гатычную ўзнёсласць. Асабліва прыгожым зоркавым малюнкам нервюр вылучаецца перадалтарнае скляпенне.
Цэнтральны неф завершаны мураваным іканастасам 18 ст., 1-ы ярус якога складаецца з масіўных слупоў; па цэнтры 2-га яруса — паўцыркульны праём для алтарнага абраза; 3-і ярус аддзелены ад папярэдняга магутным антаблементам.
Звонку сцены асноўнага аб'ёму і вуглы апсіды ўмацаваны шматграннымі контрфорсамі. Верхнюю частку фасадаў будынка апяразваюць карункі нервюрных стральчатых арачак. Струмень вертыкалей нервюр, граняў контрфорсаў, вялікіх стральчатых вокнаў стварае непаўторнае аблічча гэтай святыні. Першапачаткова высокі двухсхільны дах над асноўным аб'ёмам з усходу і захаду завяршаўся мураванымі шчытамі.
У 1620 г. Барысаглебская царква адышла да уніятаў. У 1624—1632 гг. была перабудавана па фундацыі Храптовіча: гатычны фасад заменены барочным. Да паўднёвай вежы была прыбудавана званіца, што надало галоўнаму фасаду і агульнай кампазіцыі храма асіметрыю. Дах накрылі зялёнай і карычневай паліванай дахоўкай, а ўнутры набралі ўзорыстую падлогу з шасцігранных, квадратных і ромбападобных паліваных плітак.
У 1628—36 гг. кіеўскі уніяцкі мітрапаліт Іосіф Руцкі заснаваў пры храме мужчынскі базыльянскі кляштар, а граф ХраптовІч — жаночы, які існаваў да 1840 г., калі быў пераведзены ў Лаўрышаўскі манастыр (захаваўся 1-павярховы мураваны будынак).
3 1839 г. прыходская праваслаўная царква. У 1866 г. распрацаваны праект перабудовы храма ў псеўдарускім стылі. У 1873—75 гг. высокі клінчаты дах замянілі пакатым і чатырохсхільным. У сярэдзіне яго ўзвялі драўляны светлавы барабан, парушыўшы пры гэтым нервюрнае скляпенне цэнтральнай травеі. Вежы на галоўным фасадзе і светлавы барабан атрымалі вастраверхія шатровыя завяршэнні з цыбулепадобнымі галоўкамі. Адначасова быў створаны драўляны 4-ярусны іканастас у 30 абразоў. У верасні 1876 г. ў прысутнасці 10 тыс. вернікаў уладыка Аляксандр (Дабрынін) асвяціў перабудаваны храм. У 1923—24 гг. храм зноў рэканструяваны: замест драўлянага барабана з галоўкай адноўлена першапачатковае скляпенне, умацаваны падмурак. Пасля Другой сусветнай вайны будынак царквы выкарыстоўваўся як архівасховішча.
У наш час храм уяўляе сабой прамавугольны пад вальмавым дахам карабель, які пераходзіць у больш нізкую 5-гранную апсіду пад асобным вальмавым дахам. Галоўны фасад фланкіраваны 2 шатровымі вежамі (васьмярык на чацверыку), паміж якімі выступае нізкі прытвор. Рысы рэтраспектыўна-рускага стылю прыўнеслі ў архітэктуру храма завяршэнні вежаў у выглядзе невысокіх граненых шатроў з макаўкамі і каронай какошнікаў у аснаванні. Бакавыя фасады члянёны гранёнымі контрфорсамі, плоскімі пілонамі, высока ўзнятымі стральчатымі аконнымі праёмамі, дэкарыраваны спляценнем аркатур. Адноўлена і адкрыта для набажэнстваў у 1990-х гг.
Літ.:
Тамара Габрусь
"Памяць", Наваградзкі раён.
Мінск, "Беларусь", 1996
Т.В. Габрусь
Мураваныя харалы.
Мінск, "Ураджай", 2001
Кулагін А.М.
Праваслаўныя храмы на Беларусі
Мінск, "Беларуская Энцыклапедыя", 2000