Задарожжа - фота і помнікі

Гісторыя Задарожжа

У Задарожжа прыязджае сёння шмат тых, хто цікавіцца беларускай гісторыяй, перадусім, – моладзь. Тут некалі стаяў старажытны драўляны касцёл, у якім хрышчоны Вацлаў Ластоўскі, гісторык, фундаменталіст беларускага адраджэння пачатка ХХ ст., прэм’ер-міністр Беларускай Народнай Рэспублікі.

Вацлаў Ластоўскі нарадзіўся 8 лістапада па новаму стылю 1883 года ў недалёкім засьценку Калеснікаў. Хрысцілі яго ўжо па Калядах, 26 снежня ў Задарожскім касцёле. Тамтэйшы святар ксёндз Антон Аўдыцкі даў яму адно імя: Вацлаў. У хроснай метрыцы бацькі немаўляці названы мяшчанамі, гэта значыць, відаць, паходзілі з беззямельнай шляхты, продкі якой не здолелелі ў першай палове ХІХ ст. давесці сваё шляхецтва адпаведнымі граматамі-прывілеямі.

Касцёл той, на жаль, згарэў у 1902 годзе. Пасля гэтага былі прыняты намаганні адбудаваць яго ў камені. У той час была выдадзена паштоўка з відарысам Задарожскага касцёла з заклікам да вернікаў ахвяроўваць сродкі на яго будаўніцтва. На ёй, у прыватнасці, напісана:
“У Задарожжы на папялішчах касцёла, які згарэў у Вялікасуботнюю ноч 1902 года, з ахвяраў людзей добрай волі ўзвышаецца новы мураваны касцёл Маці Боскай Ласкавай.

У сувязі з тым, што 5000-ай парафіі, якую да галечы давёў шматгадовы неўраджай, у будаўніцтве можа дапамагчы толькі ўласная праца. Звяртаемся да чулых сэрцаў хрысціянскіх аб братняй, хаця якой, сціплай дапамозе.
Пробашч Задарожскі кс. А. Валентыновіч,
губерня Віленская, павет Дзісненскі, паштовая станцыя Пліса.”

Заклік быў пачуты, і на ахвяраванні “людзей добрай волі з Літвы і Белай Русі” касцёл быў пабудаваны ў 1910 годзе, аб чым сведчыць памятная табліца, якая знаходзіцца ўнутры храма. Быў рэалізаваны праект віленскага архітэктара Антона Дубовіка, аўтара праекта Мёрскага і перабудовы 1902-08 гг. Глыбоцкага касцёла Св. Тройцы.

Задарожскі касцёл Найсвяцейшай Багародзіцы Ласкавай быў пабудаваны ў эпоху Рамантызму ў духу гатычнай даўніны. Касцёл з’яўляецца значнай дамінантай на адлеглых абшарах, стаіць на ўзвышшы і бачны за дзесятак кіламетраў.

Задарожжа даволі старажытнае паселішча Глыбоччыны. Яно згадваецца ў гістарычных дакументах з нагоды Інфлянцкай вайны. 25 жніўня 1563 года Сігізмунд Аўгуст пісаў Івану Грознаму:
“Дашлі да нас скаргі, што з Полацка маскоўскія людзі пераходзяць Дзвіну, шмат сёл, баяр і дваран нашых забралі, у Глыбокае, Беразвечча, Ластавічы, Залессе, Задарожжа і ў іншыя маёнткі і сёлы ўступаюць, людзей да прысягі прымушаюць, а некаторых у няволю з маёмасцю іхняй забіраюць, вайной нашых людзей знішчаюць”.

У 1930-ым годзе, калі Глыбоччына знаходзілася ў складзе адноўленай польскай дзяржавы, у калоніі (быў і такі тып паселішчаў у даваеннай Польшчы.) Задарожжа, Пліскай гміны, Дзісенскага павета пражывала 107 жыхароў, якім належала 187 дзесяцін зямлі. Сёння ў Задарожжы, вёсцы Пліскага сельсавета, Глыбоцкага раёна: двароў – 13, жыхароў – 25. Сёння Задарожжа – цэнтр вялікай каталіцкай парафіі, тэрыторыя якой ахоплівае і даволі значныя населеныя пункты, як Прошкава з яе капліцай Св. Рафаіла. Задарожжа – тое месца, якое часта наведваў наш славуты мастак Язэп Драздовіч. Адзін з яго маляваных дываноў з выяваю задарожскага касцёла зберагаецца ў Глыбоцкім гісторыка-этнаграфічным музеі. Побач з Задарожскім касцёлам некалі знаходзіўся фальварак Якубёнкі - адсюль карані Аляксандра Грына, аўтара "Пунсовых ветразяў". Тут жыў яго дзед.

Уладзімір Скрабатун
Апублікавана: "Вольнае Глыбокае", №11(258) 10 сакавіка 2005 года