Вёска Шумакі
Вёска Шумакі знаходзіцца ў 15 км на паўночны захад ад Брэста, у Клейнікаўскім сельсавеце Брэсцкага раёна. У пачатку 17 ст. Шумакі — прыватная ўласнасць у Берасцейскім старостве і павеце ВКЛ, належала падкаморыю брэсцкаму князю Яну Шуйскаму. У 1609 г. князь Шуйскі пабудаваў на левым беразе рэчкі Лясная ўніяцкую мураваную царкву, якая захавалася да нашага часу.
Агульны выгляд Праабражэнскай царквы каля вёскі ШумакіФота © К. Шастоўскі | Дата фота здымкі: 2002/06/30
Пасля 3-га падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Шумакі ў складзе Расійскай імперыі, у Слонімскай, з 1797 г. — у Літоўскай, з 1801 г. — у Гродзенскай губерні. Адносілася да маёнтка Церабунь, якім валодалі графы Грабоўскія. У 1886 г. 20 двароў, 185 жыхароў, карчма, у Матыкальскай воласці Брэсцкага павета. Паводле перапісу 1897 г. - 38 двароў, 255 жыхароў, карчма, царкоўна-прыходская школа, кузня. У 1905 г. сяло (335 жыхароў). Паводле Рыжскай мірнай дамовы 1921 г. ў складзе Польшчы, у Матыкальскай гміне Брэсцкага павета Палескага ваяводства. На 30.9.1921 г. 15 двароў, 101 жыхар. З 1939 г. ў складзе БССР. У 1940 г. 61 двор, 230 жыхароў. У Другую сусветную вайну загінулі 4 мірных жыхароў; 14 вяскоўцаў загінулі на фронце, 4 — у партызанах, 9 чалавек вывезены ў Германію. Паводле перапісаў 1959 г. — 256, 1970 г. — 213 жыхароў. У 1997 г. 60 гаспадарак, 100 жыхароў. У 2005 г. - 53 гаспадаркі, 84 жыхары.
р. Лясная ў ваколіцах вёскі ШумакіФота © К. Шастоўскі | Дата фота здымкі: 2002/06/30
На процілеглым ад вёскі беразе рэчкі Лясная захаваўся помнік архітэктуры — Праабражэнская царква (1609). За 2,5—3 км на ПнЗ ад вёскі археолагамі выяўлена стаянка эпохі мезаліту. На мяжы XIX і ХХ стст. на левым беразе рэчкі Лясная яшчэ існаваў земляны насып, аточаны ровам і валам, даўжынёй у 0,5 вярсты. На вяршыне насыпу быў вялікі мураваны фундамент. Па паданню тут на пачатку XVII ст. знаходзіўся замак князя Яна Шуйскага.
Крыніца:
1. Гарады і вёскі Беларусі, Энцыклапедыя, Том З
БРЭСЦКАЯ ВОБЛАСЦЬ, кніга І
Мінск, «БЕЛАРУСКАЯ ЭНЦЫКЛАПЕДЫЯ», 2006
2. Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Брэсцкага раёна
БЕЛТА, 1998
3. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Tom XV cz.2, 1902