Крошын - фота і помнікі

Гісторыя Крошына

Былое мястэчка Крашын, сёння вёска Крошын, цэнтр сельсавета і калгаса. Знаходзіцца на правым беразе р. Шчара, за 15 км на паўночны ўсход ад г. Баранавічы, за 2 км ад аўтамабільнай дарогі Баранавічы — Мінск. Чыгуначная станцыя Крошын на лініі Баранавічы — Мінск. Радзіма паэта Паўлюка Багрыма. Паводле пісьмовых дакументаў, вядомы з 1442 г. як маёнтак у складзе Вялікага княства Літоўскага, пазней Рэчы Паспалітай. У тым жа годзе тут быў пабудаваны касцёл. Належаў Крашынскім, ад прозвішча якіх, верагодна, і паходзіць назва паселішча. З 1499 г. уласнасць Пуцяціных, з 1570 г. Валовічаў, з канца XVI ст. Радзівілаў.

У дакументах 1512 г. Крашын упамінаецца як мястэчка. У 1580 г. 39 двароў, у цэнтры знаходзілася гандлёвая плошча, на якой раз у тыдзень адбываўся таржок. Тут працавалі млын і карчма, 4 рамеснікі, якія апрацоўвалі розную сыравіну. З 1793 г. Крашын — мястэчка Стваловіцкай воласці Навагрудскага павета. У 1818 г. тут пабудаваны новы касцёл з дрэва. З 1822 г. уласнасць Юрагаў, з 1843 г. Завадскіх. У 1828 г. тут адбыўся сялянскі бунт. У першай палове 1880-х гадоў 77 двароў, 637 жыхароў, касцёл, габрэйскі малітоўны дом. У 1900 г. існавала народнае вучылішча, у якім настаўнікам працаваў Яраслаў Якімовіч. На пачатку XX ст. 160 двароў, 1380 жыхароў, працавалі касцёл, народнае вучылішча. Побач з мястэчкам існаваў маёнтак Крашын; 2 двары, 30 жыхароў. У 1907 г. у тутэйшым народным вучылішчы працаваў настаўнікам Аляксандр Сіўко. Паводле польскага перапісу 1921 г., мястэчка Сталовіцкай гміны Баранавіцкага павета Навагрудскага ваяводства; 79 дамоў, 411 жыхароў. Побач з мястэчкам знаходзіўся фальварак Крашын; 1 дом, 20 жыхароў. У 1920-я гады ў мястэчку пабудаваны касцёл з цэглы. З 12.10.1940 г. вёска Крошын, цэнтр сельсавета. У 1972 г. 156 двароў, 456 жыхароў. На 1.1.1998 г. 192 двары, 697 жыхароў. На тэрыторыі вёскі размешчаны сядзібы сельсавета і калгаса, механічныя майстэрні, Дом быту, магазін, клуб, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, ветэрынарны ўчастак, аддзяленне сувязі, дзіцячы сад-яслі.

Помнік — касцёл Божага Цела, у якім знаходзіцца знакамітая жырандоль, зробленая паэтам і кавалём Паўлюком Багрымам. На яго магіле пастаўлены помнік. На месцы былой сядзібы, дзе цяпер шматпавярховы будынак, устаноўлена мемарыяльная дошка ў гонар П.Багрыма, на месцы, дзе размяшчалася яго кузня — памятны знак. Захаваўся парк Святаполкаў-Завадскіх (19-20 стст.).

Крыніца:
Г.І. Дулеба
Памяць. Баранавічы. Баранавіцкі раён
Мінск, Белта, 2000