Шчучын - фота і помнікі

Гісторыя Шчучына

Шчучын (у 18 — пач. 20 ст. Шчучын-Літоўскі), горад, цэнтр Шчучынскага раёна. За 68 км на Усход ад Гродна, 7 км ад чыгуначнай станцыі Ражанка на лініі Ваўкавыск—Ліда. 16,3 тыс. жыхароў (2002).

Упершыню згадваецца ў пісьмовых крыніцах у 1-й палове 15 ст. ў сувязі с заснаваннем тут трокскім ваяводам П. Лелюшам касцёла. У 2-й палове 15 — 17 ст. Шчучын, які ўваходзіў у склад Лідскага павета Віленскага ваяводства, належаў Кучукам, Кішкам, Радзівілам, Давойнам, Лімонтам. У вайну Расеі з Рэччу Паспалітай 1654—67 Шчучын моцна пацярпеў ад войск князя Хаванскага і атрадаў В.Залатарэнкі, у пачатку Паўночнай вайны 1700—21 — ад войск Карла XII. У канцы 17 — 1-й палове 18 ст. мястэчкам валодалі Юзафовічы-Глябіцкія (Хлябіцкія), потым — Сцыпіёны. У 1726 тут заснаваны Шчучынскі піярскі калегіум. 23.5.1761 Шчучын атрымаў герб — у блакітным полі сярэбраная манаграма IS I[gnatus] S[cipion] пад залатой каронай.

Пасля 3-га падзелу Рэчы Паспалітай (1795) у Расейскай імперыі, мястэчка Лідскага павета Гродзенскай (з 1802) і Віленскай (з 1842) губерняў. 3 1807 Шчучын належаў Друцкім-Любецкім. У 1833 у Шчучыне 327 жыхароў, 40 дамоў. У 1866 у мястэчку 1088 жыхароў, 123 дамы, парафіяльная школа, аптэка, паштовая станцыя, царква, касцёл. У 1888 пабудаваны дрэваапрацоўчы завод. У 1897 — 1742 жыхароў, лячэбніца. У 1905 цэнтр воласці Лідскага павета Віленскай губерні, 1799 мяшчан, валасное праўленне, царква, касцёл, капліца, сінагога, яўрэйскі малітоўны дом, аптэка, паштовая станцыя, вінакурны, цагельны, вапнавы заводы, 29 крам, 5 корчмаў. У 1914 бібліятэка і архіў Сцыпіёнаў і Друцкіх-Любецкіх перададзены ў музей Чартарыйскіх у Кракаве. 3 1921 у складзе Польшчы, цэнтр гміны Навагрудскага ваяводства. У 1923 — 1539 жыхароў, 239 будынкаў. У 1929 Шчучын — цэнтр павета Навагрудскага ваяводства. 3 1939 у БССР, з 15.1.1940 цэнтр Шчучынскага раёна Баранавіцкай вобласці, з 15.1.1940 гарадскі пасёлак, 3500 жыхароў. У 2-ю сусветную вайну з 25.6.1941 да 13.7.1944 акупаваны нямецкімі фашыстамі, якія загубілі ў Шчучыне і раёне 2749 чалавек. У 1948 у Шчучыне 7 тыс. жыхароў, у 1959 — 6,5 тыс., у 1970 — 10,3 тыс. жыхароў. 3 31.8.1962 — горад. У Шчучыне 3 сярэднія школы, 6 дашкольных устаноў, 2 бібліятэкі, 2 дамы культуры. Помнік паэтэсе Цётцы (А.Пашкевіч), помнік землякам, якія загінулі ў 2-ю сусветную вайну. Помнікі архітэктуры: палац Сцыпіёнаў (18 ст.), кляштар піяраў (18 ст.) і касцёл св. Тэрэзы (1829), Міхайлаўская царква (канец 19 ст.).

Крыніца:
Расціслаў Баравой, Уладзімір Мальцаў
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.6.
Мінск, "Беларуская Энцыклапедыя", 2003