Kościół Znalezienia Krzyża Św. i klasztor Bernardynów | Grodno

Więcej zdjęć (48) >>

Kościół i klasztor bernardynów

Kościół i klasztor barokowe, zbudowane w latach 1602-18. Ukończenie budowy kościoła stało się możliwe dzięki ofierze polskich rycerzy wracających spod Smoleńska, którzy ofiarowali na kościół po talarze od kopyta końskiego. Na pamiątkę herby ofiarodawców zostały umieszczone w nawie głównej. Kościół został wyświęcony przez biskupa Eustachego Wołłowicza w 1618 roku. Świątynia i zabudowania klasztorne mocno ucierpiały podczas pożaru w 1655 roku, były rozbudowywane w latach 1680 i 1736, restaurowane w 1738 roku, w 1788 roku zostały przebudowane w stylu późnego baroku.

Kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego był nieprzerwanie czynny. Jest to trójnawowa bazylika z półkoliście zamkniętym prezbiterium, opiętym schodkowymi skarpami. Dwukondygnacyjna fasada, zwieńczona trójkątnym frontonem, dekorowana jest pilastrami i półkolistymi niszami. Po prawej stronie znajduje się pojedyncza czterokondygnacyjna czworoboczna wieża nakryta barokowym hełmem. Dwie górne kondygnacje wieży, dobudowane w 1788 roku, mają krzywoliniowy, wklęsło-wypukły obrys i są bogato zdobione narożnymi kolumienkami, wolutami i profilowanymi gzymsami. Ściany boczne rozczłonkowane są przez pilastry i podwójne otwory okienne.

Nawa główna otwiera się do bocznych filarowymi arkadami. Sklepienia naw krzyżowe. W arkadowych niszach na ścianach nawy przedstawione są wizerunki świętych. Bardzo cenny jest zespól 14 ołtarzy z drugiej połowy XVIII wieku. Szczególnie cenne są znajdujące się w kaplicy Matki Bo#281;skiej Loretańskiej stiukowe kompozycje rzeźbiarskie, m. in. „Czterej Ewangeliści” i „Święta Rodzina”.

W prawej nawie znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Messyńskiej z połowy XVII wieku, pochodzący z grodzieńskiego kościoła brygidek. Obraz okrywa srebrna sukienka z około 1740 roku. Znaczną wartość artystyczną mają także kute kraty oddzielające kruchtę od nawy, oraz klasycystyczna ambona i boazerie w prezbiterium. W kościele znajduje się tablica ku czci Elizy Orzeszkowej, która w dniu 2 listopada 1894 roku zawarła tu związek małżeński ze Stanisławem Nahorskim.

Zabudowania klasztoru, skasowanego 1852 roku, tworzą wraz z kościołem zamknięty dziedziniec. Korpus klasztorny jest dwukondygnacyjny, a jego ściany, wsparte skarpami, rozczłonkowane są za pomocą pilastrów i półkoliście zamkniętych wnęk mieszczących okna. W budynkach klasztornych po II wojnie światowej mieściły się laboratoria i biura sądowe oraz stacja sanitarno-epidemiologiczna. Obecnie zabudowania zajmuje Wyższe Seminarium Duchowne.

Grzegorz Rąkowski
Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Burchard Edition, 1997
(A.O.)