Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor Misjonarzy | Wilno

Więcej zdjęć (32) >>

Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor misjonarzy w Wilnie

Kościół wzniesiono w latach 1695-1730 na wzgórzu zwanym Górą Zbawiciela, a należącym do dóbr książąt Sanguszków. Ufundował go Teofil Plater. Na klasztor Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo zaadaptowano pałac Sanguszków (1640-50) i dobudowano następne obiekty. W latach 1750-56 kościół przebudowano pod kierunkiem Jana Krzysztofa Glaubitza.

W roku 1812 kościół i klasztor spustoszyły wojska napoleońskie; po roku 1831 w klasztorze więziono uczestników Powstania Listopadowego, w 1844 kościół i klasztor zamknięto. Klasztor wielokrotnie był przeznaczany na różne cele: szpital wojskowy, psychiatryczny, prawosławne seminarium duchowne, szkołę dla dziewcząt, koszary. Kościół powrócił do swoich funkcji w 1862 roku; zamknięto go ponownie w czasie LSSR, odzyskany w 1993 roku. W klasztorze obecnie mieści się szpital.

Budowa kościoła przypadła na szczególny okres w historii Europy. XVII wiek był wiekiem wielu strasznych wojen, które ogromnie wyniszczyły i zmęczyły narody. Energia i rozmach – których wyrazicielem był barok – zanikły. Jako reakcja na okrutne zdarzenia tego wieku - powstał nowy prąd w sztuce – rokoko. Jego wyrazem była lekkość, elegancja, fantazja. Dzięki wspaniałym twórcom działającym w Wilnie, stworzono tu jedyne w swoim rodzaju, wspaniałe dzieła architektury.

„…Rokoko opanowuje twórczość architektów wileńskich i przejawia się w całkowicie doskonałej formie w kościele misjonarzy. ….Czarująca lekkość w proporcjach fasady, doprowadzona do wirtuozostwa w jakby uskrzydlonych wieżyczkach, prześciga nawet strzelistość gotyku. …..Największy wysiłek twórczy zogniskował się w uroczej, pełnej subtelnego wdzięku filigranowej kruchcie…” Te piękne słowa Juliusza Kłosa oddają piękno kościoła, który w swej formie zewnętrznej jest wyrazem doskonale czystego stylu rokoko. Jest „uroczy w swej kompozycji pełnej lekkości i wdzięku”.

Wysmukła fasada przedzielona jest w poziomie dwoma liniami wielostopniowego gzymsu; jej koroną jest rozczłonkowany, falisty szczyt z wolutami. Po jego obu stronach zjawiskowe, smukłe, trzykondygnacyjne wieżyczki delikatnie zdobione i nakryte pięknymi hełmami. W fasadzie, kruchcie i wieżyczkach - o eleganckiej linii, owalne, wysmukłe okna i wnęki. Szczyt z tyłu kościoła jest powtórzeniem szczytu frontowego.

Po lewej stronie od „filigranowej kruchty” znajduje się parterowy budynek plebanii. O prostych ścianach, przykryty łamanym, wysokim dachem. Jego portal ozdobiony jest rokokowym szczytem, nawiązującym do zdobienia kościoła. Prostota budynku przez kontrast podnosi piękno fasady świątyni. Wnętrze jest trzynawowe, o skromnym wystroju.

A.O.
Na podstawie:
Juliusz Kłos, „Wilno, Przewodnik Krajoznawczy”,
Wyd. Oddziału Wileńskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Wilno 1923
Tomas Venclova, „Wilno”, R. Paknio Leidykla, Wilno 2001, 2002
Janusz Kębłowski, „Dzieje sztuki polskiej”, Wyd. Arkady, 1987
Adam Miłobędzki, „Zarys dziejów architektury w Polsce”, Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1988