Zespół dworsko-parkowy Platterów | Horodziec (Łużki)

Więcej zdjęć (31) >>

Zespół pałacowy w dawnym majątku ziemskim zwanym Horodziec

W XVI i XVII wieku Łużki należały do Sapiehów, w XVIII do Żabów, w XIX wieku stanowiły własność Czapskich, a następnie Plater-Zyberków, pozostając w ręku tych ostatnich od 1890 do 1939 roku.

Siedzibę właścicieli majątku wzniesiono na terenie położonego nad rzeką Mniutą dawnego grodziska z VIII-XI wieku – stąd też rezydencję i całą posiadłość nazwano Horodźcem.

Klasycystyczny pałac w Horodźcu zbudowany został w drugiej połowie XVIII wieku najprawdopodobniej przez wojewodę połockiego Tadeusza Żabę. Pałac i zabudowania gospodarcze zostały spalone podczas I wojny światowej. W okresie międzywojennym stopniowo je odbudowywano, pałac został wówczas częściowo przebudowany. Odbudowę dokończono w okresie powojennym ze znacznymi zmianami w stosunku do stanu pierwotnego.

Pałac, o silnie wydłużonej bryle, składa się z trzech części: środkowej – dwukondygnacyjnej i dwóch parterowych skrzydeł bocznych. W części środkowej od frontu znajduje się czterokolumnowy portyk, a nad nim – otoczony balustradą balkon. Górną kondygnację części piętrowej ozdabiają pilastry, nadokienniki i trójkątny fronton.

W elewacji ogrodowej część piętrowa wysunięta jest płytkim ryzalitem, brak tu portyku, jest jedynie niski taras i balkon.

Obecnie w pałacu mieści się zarząd miejscowego kołchozu. Zachowały się także inne zabudowania zespołu pałacowego, w większości wzniesione z kamienia polnego w drugiej połowie XIX wieku i później przebudowane.

Najstarszym z nich jest XVIII wieczny tak zwany skarbiec, budynek na planie prostokąta, o masywnych ścianach, ozdobiony narożnymi pilastrami, nakryty czterospadowym dachem. Na uwagę zasługuje także neogotycka kaplica grobowa, czworobok zabudowań stajni, budynek gorzelni z wysuniętą ryzalitem częścią środkową oraz trójkondygnacyjny młyn wodny z przełomu XIX i XX wieku.

Zespół otacza park krajobrazowy o powierzchni około 10 ha nad rzeką Mniutą, ze stawem i sadzawką młyńską. Na teren rezydencji wiedzie brama flankowana czterema ceglano-kamiennymi filarami, od której w stronę pałacu prowadzi aleja wjazdowa.

Grzegorz Rąkowski
„Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi”, Burchard Edition, Warszawa 1997
(A.O.)