Historia Zdzitówa
Położony nad dopływem Jasiołdy – Dorohobużą. Po lewej ciągną się łąki i bagna w uoczysku Wor. Dzisiejszy Zdzitów składa się z trzech części. Najrozleglejsza, wschodnia, to niegdyś odrębna wieś Horbowo, zajmująca skraj sporowskiego ostrowu. Łączy się z nim niewielka śródbagienna wysepka, leżąca tuż nad Dorohobużą, na której znajduje się centrum Zdzitowa z cerkwią. Trzecia część wsi leży już za rzeką, na niewielkim półwyspie wcinającym się w bagna.Ta zapomniana dziś poleska wioska może poszczycić się szacowną historią. Gród Zdzitów wymieniany był bowiem już w „Latopisie Ipatijewskim” pod datą 1252. Co do dokładnej jego lokalizacji do dziś toczą się spory, ale najbardziej prawdopodobne wydaje się, że znajdował się 7 km na południe od obecnej wsi, w pobliżu miejscowości Staromłyny, na prawym brzegu Jasiołdy, gdzie odkryto resztki grodziska datowane na XI-XIII wiek i pozostałości osady z tego okresu.
Dwór Zdzitów, zlokalizowany już w obecnym miejscu, wzmiankowany jest po raz pierwszy w XV wieku. Był wówczas ośrodkiem włości w powiecie słonimskim, należącym pierwotnie do województwa trockiego, a później do nowogródzkiego.
Od 1520 roku Zdzitów określany jest jako miasteczko. Leżało ono tam, gdzie obecnie centralna część wsi – na śródbagiennej wyspie. Od 1561 roku włość zdzitowska znalazła się w ręku Tyszkiewiczów, którzy w 1567 roku ufundowali w miasteczku cerkiew. Później Zdzitów należał do Sapiehów, a od XVII wieku stał się ośrodkiem dzierżonego przez nich odrębnego starostwa niegrodowego w powiecie słonimskim. W 1757 roku wojewoda smoleński Piotr Paweł Sapieha sprzedał starostwo kasztelanowi połockiemu Adamowi Brzostowskiemu. Po rozbiorach Zdzitów pozostał miasteczkiem, choć w 1880 roku liczył zaledwie 664 mieszkańców. Dopiero w niepodległej Polsce miejscowość spadła do rzędu wsi. W 1921 roku mieszkało w niej 960 osób. Jedynym obiektem godnym uwagi w Zdzitowie jest drewniana XIX wieczna cerkiew w centrum dawnego miasteczka.
Grzegorz Rąkowski
„Czar Polesia”, Rewasz, Pruszków 2001
(A.O.)
Zdzitów. : Zabytki i atrakcje | zdjęcia
Zdzitów. We wsi Foto © Вiктар Радзiвiноускi