Сінагога Вялікая | Нясвіж

Вялікая сінагога ў Нясвіжы

Гэтая сінагога лічылася Галоўнай (ці Вялікай), паколькі ў Нясвіжы ў канцы XIX стагоддзя налічвалася восем сінагогаў. Галоўная Нясвіжская сінагога была пабудаваная пасля з'яўлення тут габрэйскай абшчыны ў другой палове XVI стагоддзя. У 1589 г. тутэйшыя габрэі атрымоўваюць ад уладальніка Нясвіжа Радзівіла Сіроткі грамату (прывілеі), якая давала дазвол на будаўніцтва каменнай або драўлянай сінагогі. Да сярэдзіны XVIII стагоддзя габрэяў у Нясвіжы налічвалася ўжо 672 чалавека мужчынскага полу, а да канца XIX стагоддзя з больш 10 000 насельніцтва горада палову складалі габрэі. Вялікая сінагога ў Нясвіжы была значна пашкоджана ў Другую сусветню вайну і ў першыя паваенныя гады цалкам знесена.

Агульны выгляд Вялікай сінагогі ў НясвіжыФота © Yad Vashem Photo Archive. 205AO7. (wikipedia) | Дата: са. 1930

Галоўны аб'ём Нясвіжскай сінагогі вельмі падобны на вядомую халодную Менскую сінагогу. Прастакутны, з магутнымі контрфорсамі па вуглах і ў міжаконнях; высокія арачныя вокны паглыбленыя ў нішах тоўстых сцен; тынкаваныя і пабеленыя сцены знаходзяцца ў кантрасце з больш цёмным колерам контрфорсаў, вялікая шырыня карніза і цокаля надае архітэктуры некаторую выразнасць і кампенсуе адсутнасць знешняга дэкору.

Інтэр'ер, фрагментФота © Yad Vashem Photo Archive. 205AO8 (wikipedia) | Дата: 1920-30

Дахавае завяршэнне Вялікай Нясвіжскай сінагогі больш выразнае, чым у Менскай. Двух'ярусная чатырохсхільная страха надавала архітэктуры будынка завершанасць, яго знешнія абрысы нібы паўтаралі абрыс скошаных контрфорсаў. У прамежку паміж дахавымі ярусамі знахадзіліся маленькія слыхавыя вакенцы, што таксама ажыўляла аблічча будынка і нагадвала аб нішах-байніцах старажытных абарончых будынкаў.

Літ.: А.И. Локотко
Архитектура европейских синагог
Мінск, Ураджай, 2002