Выбраныя здымкі
Фота © Галина Рачко | Дата: 13.04.2018
Царква Сьв. Марыі Магдалены Фота © К. Шастоўскі | Дата: 13.04.2018
Надмагільле з былых могілак Фота © К. Шастоўскі | Дата: 13.04.2018
Царква стаіць на былых Старажоўскіх ці Пярэспінскіх (Пярэспа - назва невялікай рачулкі, правага прытоку Свіслачы, сустракаецца ў дакументах з 16 ст.) могілках, якія былі адкрыты на месцы Старажоўскай заставы з боку Старавіленскага і Даўгінаўскага трактаў у 1760-я гг.
Пабудавана ў 1847 г. з цэглы на месцы драўлянай царквы. Злева ад храма ў 1992 г. пабудавана Свята-Іаана-Прадцечанская хрысцільная царква, асвячоная ў 1995 г., справа — пабудаваная і асвячоная ў 1998 г. капліца ў памяць усіх беларускіх святых. На тэрыторыі храма знаходзяцца помнік у гонар 200-годдзя Мінскай епархіі і надмагілле пратаіерэя Міхаіла Буглакова.
У 1623 г. мінскі суддзя Марцін Валадковіч ахвяраваў Свята-Петра-Паўлаўскаму манастыру фальварак Пярэспа. У 1804 г. паводле хадайніцтва архімандрыта Свята-Петра-Паўлаўскага манастыра Лазара на Пярэспінскіх могілках была ўзведзена невялікая драўляная царква, пры якой існавала багадзельня. У 1835 г. храм згарэў. Новая мураваная царква была ўзведзена на дабрачынныя ахвяраванні гараджан. Будаўніком царквы лічыцца пратаіерэй кафедральнага сабора айцец Пётр Яліноўскі, які памёр у 1870 г. і быў пахаваны ў крыпце пад апсідай. Царква была асчвячона 26.10.1847 г. (паводле царкоўнага календара) і прыпісана да кафедральнага Свята-Петра-Паўлаўскага сабора, мела прастол у імя святых жанок-міраносіц. У 1879 г. царква набыла статус прыходскай са сваім прычтам. У 1903—04 гг. пры храме пабудавана царкоўная школа, пагост абнесены мураванай агароджай з брамай. У 1932—33 гг. пасля закрыцця Старажоўскіх могілак быў закрыты і храм, які 19.1.1934 г. быў зноў вернуты прыхаджанам. Адзіны адкрыты храм набыў значнасць кафедральнага сабора. 28.7.1937 г. храм зноў закрыты і пераўтвораны ў сталярную майстэрню.
Царква дзейнічала ў час 2-й сусветнай вайны (адкрыта 22.7.1941 г. ў дзень святкавання роўнаапостальнай Марыі Магдаліны). Храм закрыты ў 1949 г., будынак рэканструяваны і прыстасаваны пад сховішча Цэнтральнага дзяржаўнага архіва кінафотадакументаў БССР і Цэнтральную лабараторыю мікрафотакапіравання і рэстаўрацыі дакументаў цэнтральных дзяржаўных архіваў БССР, якія знаходзіліся тут да 1986 г. Пасля рэстаўрацыі 25.11.1990 г. асвячона архіпастарам Філарэтам — са Святадухаўскага кафедральнага сабора адбыўся хросны ход, які даставіў у царкву часціцу мошчаў святой Марыі Магдаліны. У апошнія гады праведзена добраўпарадкаванне царкоўнам тэрыторыі, аформлены інтэр'ер малітоўнай залы.
Помнік архітэктуры позняга класіцызму. Да прамавугольнага ў плане 3-нефавага аб'ёму з усходняга боку далучана прамавугольная апсіда, з заходняга — прытвор. Адпаведна стылю архітэктура будынка мае аскетычны характар — плоскасныя фасады члянёны высокімі арачнымі аконнымі праёмамі і пілястрамі ў прасценках, апяразаны тонкапрафіляваным карнізам. Пры рэканструкцыі 1950-х гг. да апсіды далучаны 4-калонны порцік з 3-вугольным франтонам. У выніку аднаўлення ў 1990-я гт. царква набыла рысы рэтраспектыўна-рускага стылю — над прытворам узведзена шатровая 8-гранная званіца, над малітоўнай залай — цыбулепадобны купал на светлавым барабане.
Унутры пануе падкупальная прастора светлавога барабана, які праз ветразі падтрыманы 4 магутнымі пілонамі. Пад храмам абшырныя сутарэнні (у іх адпраўлялі набажэнствы ў час рэстаўрацыі). Перакрыцці — крыжовыя і цыліндрычныя скляпенні на падпружных арках, якія ў канцы 1860-х гг. былі размаляваны. Прытвор адкрыты ў малітоўную залу высокім арачным праёмам, па баках вылучаны каморы пад лесвіцы на званіцу і кіёск. У наш час у інтэр'еры мастаком В. Доўнарам зроблены алейныя размалёўкі — у купале выява Хрыста-Уседзяржыцеля, на гранях слупоў выявы святых, архітэктурныя плоскасці акаймаваны арнаментам. Апсіда пад цыліндрычным скляпеністым перакрыццем вылучана драўляным пазалочаным 2-ярусным іканастасам, выкананым у стылізаваным «рускім» стылі. Падлога выкладзена шэрымі гранітнымі плітамі. Святыняй храма з'яўляецца абраз «Роўнаапостальная міраносіца Марыя Магдаліна».
У мураванай агароджы храма ў канцы 19 ст. створана манументальная брама ў эклектычным стылі — барочныя валюты, «рускія» кілепадобная ніша і пазалочаная макаўка над фігурным атыкам, класічная раскрапоўка пілястрамі і разеткамі.
Свята-Іаана-Прадцечанская царква — мураваны храм прамавугольнага ў плане аб'ёму з паўкруглай апсідай, узведзенымі на высокім падклецці. 2-схільны бляшаны дах над алтарнай часткай завершаны залачоным цыбулепадобным купалам на глухім 8-гранным барабане. Галоўны 1-восевы плоскасны фасад завершаны 3-вугольным франтонам, у цэнтральнай арачнай нішы якога размешчаны абраз «Іаан Прадцеча». Атынкаваныя фасады крапаваны вуглавымі пілястрамі, па баках расчлянёны парнымі і трайнымі аконнымі аркатурамі. Прамавугольныя ўваходныя праёмы ў храм (галоўны і апсідны) накрыты арачнымі бляшанымі казыркамі. Да левага бакавога фасада далучана нізкая прыбудова гаспадарча-санітарнага блока. Унутры малітоўная зала перакрыта цыліндрычным скляпеннем, апсіда вылучана 1-ярусным драўляным залачоным іканастасам.
Капліца ў памяць усіх беларускіх святых — цэнтрычнае крыжовае ў плане драўлянае збудаванне, завершанае 8-гранным барабанам і шатром з цыбулепадобным залачоным купалам. 5-гранныя крылы планіровачнага крыжа па восях прарэзаны арачнымі аконнымі праёмамі і ўваходным праёмам, якія сваімі дубовымі ліштвамі вылучаюцца на пабеленай вертыкальнай шалёўцы.
Помнік у гонар 200-годдзя Мінскай епархіі пастаўлены па благаславенню высокапраасвяшчэннага Філарэта, мітрапаліта Мінскага і Слуцкага, патрыяршага экзарха ўсяе Беларусі 13—26.6.1993 г. Вырашаны мураванай высокай конусападобнай стэлай пад 2-гранным пакрыццём. На франтальнай плоскасці рэльефная выява праваслаўнага крыжа з Укрыжаваннем.
Надмагілле пратаіерэя Міхаіла Буглакова. Размешчана справа перад заглаўным храмам. Пахаваны настаяцель Свята-Духаўскага кафедральнага сабора М.Буглакоў (14.10.1928—10.4.1995). Помнік вырашаны праваслаўным крыжам з укрыжаваннем, выкананым з чорнага лабрадарыта.
Пабудавана ў 1847 г. з цэглы на месцы драўлянай царквы. Злева ад храма ў 1992 г. пабудавана Свята-Іаана-Прадцечанская хрысцільная царква, асвячоная ў 1995 г., справа — пабудаваная і асвячоная ў 1998 г. капліца ў памяць усіх беларускіх святых. На тэрыторыі храма знаходзяцца помнік у гонар 200-годдзя Мінскай епархіі і надмагілле пратаіерэя Міхаіла Буглакова.
У 1623 г. мінскі суддзя Марцін Валадковіч ахвяраваў Свята-Петра-Паўлаўскаму манастыру фальварак Пярэспа. У 1804 г. паводле хадайніцтва архімандрыта Свята-Петра-Паўлаўскага манастыра Лазара на Пярэспінскіх могілках была ўзведзена невялікая драўляная царква, пры якой існавала багадзельня. У 1835 г. храм згарэў. Новая мураваная царква была ўзведзена на дабрачынныя ахвяраванні гараджан. Будаўніком царквы лічыцца пратаіерэй кафедральнага сабора айцец Пётр Яліноўскі, які памёр у 1870 г. і быў пахаваны ў крыпце пад апсідай. Царква была асчвячона 26.10.1847 г. (паводле царкоўнага календара) і прыпісана да кафедральнага Свята-Петра-Паўлаўскага сабора, мела прастол у імя святых жанок-міраносіц. У 1879 г. царква набыла статус прыходскай са сваім прычтам. У 1903—04 гг. пры храме пабудавана царкоўная школа, пагост абнесены мураванай агароджай з брамай. У 1932—33 гг. пасля закрыцця Старажоўскіх могілак быў закрыты і храм, які 19.1.1934 г. быў зноў вернуты прыхаджанам. Адзіны адкрыты храм набыў значнасць кафедральнага сабора. 28.7.1937 г. храм зноў закрыты і пераўтвораны ў сталярную майстэрню.
Царква дзейнічала ў час 2-й сусветнай вайны (адкрыта 22.7.1941 г. ў дзень святкавання роўнаапостальнай Марыі Магдаліны). Храм закрыты ў 1949 г., будынак рэканструяваны і прыстасаваны пад сховішча Цэнтральнага дзяржаўнага архіва кінафотадакументаў БССР і Цэнтральную лабараторыю мікрафотакапіравання і рэстаўрацыі дакументаў цэнтральных дзяржаўных архіваў БССР, якія знаходзіліся тут да 1986 г. Пасля рэстаўрацыі 25.11.1990 г. асвячона архіпастарам Філарэтам — са Святадухаўскага кафедральнага сабора адбыўся хросны ход, які даставіў у царкву часціцу мошчаў святой Марыі Магдаліны. У апошнія гады праведзена добраўпарадкаванне царкоўнам тэрыторыі, аформлены інтэр'ер малітоўнай залы.
Помнік архітэктуры позняга класіцызму. Да прамавугольнага ў плане 3-нефавага аб'ёму з усходняга боку далучана прамавугольная апсіда, з заходняга — прытвор. Адпаведна стылю архітэктура будынка мае аскетычны характар — плоскасныя фасады члянёны высокімі арачнымі аконнымі праёмамі і пілястрамі ў прасценках, апяразаны тонкапрафіляваным карнізам. Пры рэканструкцыі 1950-х гг. да апсіды далучаны 4-калонны порцік з 3-вугольным франтонам. У выніку аднаўлення ў 1990-я гт. царква набыла рысы рэтраспектыўна-рускага стылю — над прытворам узведзена шатровая 8-гранная званіца, над малітоўнай залай — цыбулепадобны купал на светлавым барабане.
Унутры пануе падкупальная прастора светлавога барабана, які праз ветразі падтрыманы 4 магутнымі пілонамі. Пад храмам абшырныя сутарэнні (у іх адпраўлялі набажэнствы ў час рэстаўрацыі). Перакрыцці — крыжовыя і цыліндрычныя скляпенні на падпружных арках, якія ў канцы 1860-х гг. былі размаляваны. Прытвор адкрыты ў малітоўную залу высокім арачным праёмам, па баках вылучаны каморы пад лесвіцы на званіцу і кіёск. У наш час у інтэр'еры мастаком В. Доўнарам зроблены алейныя размалёўкі — у купале выява Хрыста-Уседзяржыцеля, на гранях слупоў выявы святых, архітэктурныя плоскасці акаймаваны арнаментам. Апсіда пад цыліндрычным скляпеністым перакрыццем вылучана драўляным пазалочаным 2-ярусным іканастасам, выкананым у стылізаваным «рускім» стылі. Падлога выкладзена шэрымі гранітнымі плітамі. Святыняй храма з'яўляецца абраз «Роўнаапостальная міраносіца Марыя Магдаліна».
У мураванай агароджы храма ў канцы 19 ст. створана манументальная брама ў эклектычным стылі — барочныя валюты, «рускія» кілепадобная ніша і пазалочаная макаўка над фігурным атыкам, класічная раскрапоўка пілястрамі і разеткамі.
Свята-Іаана-Прадцечанская царква — мураваны храм прамавугольнага ў плане аб'ёму з паўкруглай апсідай, узведзенымі на высокім падклецці. 2-схільны бляшаны дах над алтарнай часткай завершаны залачоным цыбулепадобным купалам на глухім 8-гранным барабане. Галоўны 1-восевы плоскасны фасад завершаны 3-вугольным франтонам, у цэнтральнай арачнай нішы якога размешчаны абраз «Іаан Прадцеча». Атынкаваныя фасады крапаваны вуглавымі пілястрамі, па баках расчлянёны парнымі і трайнымі аконнымі аркатурамі. Прамавугольныя ўваходныя праёмы ў храм (галоўны і апсідны) накрыты арачнымі бляшанымі казыркамі. Да левага бакавога фасада далучана нізкая прыбудова гаспадарча-санітарнага блока. Унутры малітоўная зала перакрыта цыліндрычным скляпеннем, апсіда вылучана 1-ярусным драўляным залачоным іканастасам.
Капліца ў памяць усіх беларускіх святых — цэнтрычнае крыжовае ў плане драўлянае збудаванне, завершанае 8-гранным барабанам і шатром з цыбулепадобным залачоным купалам. 5-гранныя крылы планіровачнага крыжа па восях прарэзаны арачнымі аконнымі праёмамі і ўваходным праёмам, якія сваімі дубовымі ліштвамі вылучаюцца на пабеленай вертыкальнай шалёўцы.
Помнік у гонар 200-годдзя Мінскай епархіі пастаўлены па благаславенню высокапраасвяшчэннага Філарэта, мітрапаліта Мінскага і Слуцкага, патрыяршага экзарха ўсяе Беларусі 13—26.6.1993 г. Вырашаны мураванай высокай конусападобнай стэлай пад 2-гранным пакрыццём. На франтальнай плоскасці рэльефная выява праваслаўнага крыжа з Укрыжаваннем.
Надмагілле пратаіерэя Міхаіла Буглакова. Размешчана справа перад заглаўным храмам. Пахаваны настаяцель Свята-Духаўскага кафедральнага сабора М.Буглакоў (14.10.1928—10.4.1995). Помнік вырашаны праваслаўным крыжам з укрыжаваннем, выкананым з чорнага лабрадарыта.
Літ.:
А.М. Кулагін
Праваслаўныя храмы на Беларусі
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2001