Ішкальдзь - фота і помнікі

Гісторыя Ішкальдзі

Ішкальдзь (Ішкалдзь), вёска Петкавіцкага сельсавета. Знаходзіцца за 3 км ад шашы Брэст—Мінск, за 36 км ад г. Баранавічы. 350 жыхароў, 154 двары (1994). На 1.1.1998 г. 138 двароў, 323 жыхары.

Па пісьмовых крыніцах Ішкалдзь вядома як маёнтак ці мястэчка з 1-й паловы XV ст. У 1449 г. сяло, шляхецкая ўласнасць, заснаваны касцёл. У 1472 г. па фундацыі смаленскага намесніка Мікалая Неміровіча і жонкі Альжбеты змураваны касцёл Святой Тройцы. М. Неміровіч запісаў маёнтак сваёй жонцы, пасля смерці якой гэты двор меўся перайсці пад юрысдыкцыю віленскага каталіцкага епіскапата.

У 1502 г. і ў 1506 г. згадваецца ў сувязі з набегам крымскіх татар на землі княства. У 1579 г. двор, мястэчка, 82 сядзібы, 2 карчмы, цэнтр маёнтка, шляхецкая ўласнасць Кацярыны Тэньчынскай, у 1598 г. рынак, 2 вуліцы, 69 двароў, уласнасць К. Радзівіла Перуна. Пасля вёска належала Ільінічам, Радзівілам, Вітгенштэйнам. у 1755 г. — 89 двароў. У 1787 г. мястэчка Навагрудскага павета Рэчы Паспалітай; 100 двароў. У 1868 г. касцёл быў пераўтвораны ў Троіцкую праваслаўную царкву. Праваслаўны прыход налічваў тут каля 2 тысяч прыхаджан, сярод якіх пісьменныя складалі 4 працэнты (1879). У 1-й палове 1880-х гадоў Ішкалдзь — мястэчка Гарадзейскай воласці Навагрудскага павета Мінскай губерні; 108 двароў, 740 жыхароў, праваслаўная царква. У 1897 г. - сяло, 120 двароў, 628 жыхароў, царква, магазін, крама, карчма, 1 кірмаш на год.

У пачатку XX ст. 143 двары, 600 жыхароў. Сумежна з мястэчкам знаходзіўся засценак Новая Ішкалдзь; 4 двары, 10 жыхароў. З сакавіка 1918 г. уваходзіць у склад абвешчанай БНР. З 1921 г. у складзе Польшчы. Паводле перапісу 1921 г., мястэчка Ішкалдзь Паланэчкаўскай гміны Баранавіцкага павета Навагрудскага ваяводства; 136 дамоў, 691 жыхар. Паблізу ад мястэчка была вёска Ішкалдзь; 13 дамоў, 62 жыхары. У 1923 г. — 691 жыхароў, 136 двароў. З верасня 1939 г. ў БССР. З 12.10.1940 г. да 16.7.1954 г. цэнтр сельсавета. Ёсць сярэдняя школа, бібліятэка, магазін. Помнік архітэктуры XV ст. — Троіцкі касцёл.

Крыніца:
Г.І. Дулеба
Памяць. Баранавіцкі раён
Мінск. Белта. 1999

Валерый Шаблюк
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.3.
Мінск, "Беларуская Энцыклапедыя", 1996