Вялікая Сэрвач - фота і помнікі

Вялікая Сэрвач

Сэрвач (Вялікая Сэрвач) — колішні маёнтак, цяпер вёска ў Касцяневіцкім сельсавеце Вілейскага раёна. Знаходзіцца за 31 км на паўночны ўсход ад Вілейкі. Паводле гістарычных крыніц вядомы з пачатку 16 ст. як маёнтак Сэрвач, выдзелены з Куранецкай воласці. У 1505 г. ваявода трокскі і маршалак земскі Я.Ю.Забярэзінскі атрымаў каралеўскі прывілей на 5 сёл даннікаў над Сэрвачам. У 1555 г. Сэрвач - уласнасць Ю.Ванькевіча, упершыню згадваецца царква. 7 верасня 1617 г. у маёнтку па фундацыі Яна Бжастоўскага і Рафала Сулістроўскага быў заснаваны касцёл як філія Касцяневіцкай парафіі. 

Касцёл Найсвяцейшай Панны Марыі ў Вялікай Сэрвачы на здымку канца 19 ст.Фота: ca. 1900

У 1626 г. Сэрвач ва ўласнасці М.Войны, каралеўскага сакратара. У 1744 г. - маёнтак Гяцэвічаў, суддзяў браслаўскіх, касцёл. У 1765 г. - ва ўладанні Э.Радзевіч. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у Віленскай губерні Расійскай імперыі.

Сядзібны дом Козелаў-Паклеўскіх у СэрвачыФота © Дзяніс Канецкі | Дата: ca. 1930

У 1852 г. на сродкі Яна Напалеона Козела-Паклеўскага ўзведзены новы драўляны касцёл. У 1889 г. ў Даўгінаўскай воласці Вілейскага павета Віленскай губерні налічваліся: фальварак Вялікі Сэрвач (уласнасць Козелаў, 47 жыхароў), фальварак Сэрвач (6 жыхароў), фальварак Малы Сэрвач (уласнасць Галіцкіх, 6 жыхароў). На пачатку 20 ст. у маёнтку Вялікі Сэрвач 39 жыхароў, 620 дзесяцін зямлі; вінакурны завод.

Будынак былой вінакурні ў СэрвачыФота © Dehty | Дата: 05/10/2014

У 1921—39 гг. у складзе Польшчы. У 1938 г. ў Касцяневіцкай гміне Вілейскага павета Віленскага ваяводства маёнтак Вялікі Сэрвач (уладальнік - Юзаф Козел-Паклеўскі), маёнтак Малы Сэрвач (уладанне Юзафа Радзевіча) і калонія Малы Сэрвач (73 жыхары). З лістапада 1939 г. ў БССР. На месцы сядзібы заснавана вёска. З 15.1.1940 г. ў Куранецкім раёне, з 12.10.1940 г. ў Касцяневіцкім сельсавеце Вілейскай вобласці. З 20.9. 1944 г. ў Куранецкім, з 5.7.1946 г. ў Вілейскім раёнах Маладзечанскай, з 20.1.1960 г. Мінскай абласцей. У 2008 г. ў вёсцы налічвалася 18 гаспадарак і 51 жыхар. Захаваліся рэшткі былога гаспадарчага двара (вінакурня, кузня), капліца-пахавальня Козелаў-Паклеўскіх (сярэдзіна 19 ст.), і фрагмент муроў сядзібнага дома.

Капліца-пахавальня Козелаў-Паклеўскіх ў Вялікай СэрвачыФота © Дзяніс Канецкі | Дата: 12/10/2009