Гняздзілава Паўднёвае - фота і помнікі

Гісторыя Гняздзілава

Гняздзілава – адно са старэйшых паселішчаў Докшыччыны. Ёсць неправераная інфармацыя, што каля Гняздзілава існуе курганны могільнік. Калі гэта так, дык людзі маглі жыць тут яшчэ ў 10-11 стст. Яшчэ напрыканцы 19 стагоддзя каля вёскі існавалі старажытныя могілкі, аднак уладальнік маёнтка Шышко звёз адтуль надмагільныя камяні на будаўніцтва. Тут надзвычай доўга захоўваліся перажыткі язычніцтва. Адам Кіркор апісаў такі звычай: напрыканцы 19 стагоддзя людзі ў дзень Св. Пятра на могілкі прыводзілі коз, забівалі і там жа смажылі і елі.

У 1407 годзе Вітаўт падараваў Гняздзілава разам з вялізнымі прасторамі зямель Харэцкай воласці Войцеху Манівіду. Пасля смерці Войцеха частка Гняздзілава (Паўднёвая) праз шлюб яго дачкі Соф’і з Мікалаем Радзівілам перайшла да Радзівілаў, якім належала да 17 стагоддзя, а ў другой палове 17 ст. перайшла да Гутаровічаў.

У сувязі з падзелам маёнтка Гняздзілава на дзве часткі ўзніклі сёлы Паўночнае і Паўднёвае Гняздзілава. Паўднёвае Гняздзілава належала да маёнтка Гняздзілава, цэнтр якога быў у Двары Гняздзілава, непадалёк ад сяла. Напачатку 19 стагоддзя маёнтак належаў Ганне Гутароўскай, потым перайшоў да Шышкаў і Слатвінскіх. У 1870 годзе да маёнтка належалі 83 душы.

У 1795 годзе Паўночнае Гняздзілава, як і Паўднёвае, з'яўлялася цэнтрам уніяцкага прыходу. У адным з гэтых паселішчаў уніяцкай плябаніі належалі 8 душ, у другім – 4. Пазней уніяцкую царкву пераасвяцілі на праваслаўную. Храм існаваў да 1975 года. Згадваюцца таксама млын і карчма, аднак немагчыма дакладна сказаць, у якім з паселішчаў яны былі.
У 19 стагоддзі сяло Паўднёвае Гняздзілава знаходзілася ў Парфенаўскай воласці Вілейскага павета Віленскай губерні, у адрозненне ад Паўночнага, якое ляжала ў Мінскай губерні. У 1886 годзе – 21 двор, 255 жыхароў, існавала народнае вучылішча. У 1897 годзе – 57 двароў, 276 жыхароў. Па звестках за 1930 год, тут пражывалі 366 чалавек, было 83 двары, 385 дзесяцін зямлі, крама В. Кнорына, таксама гандлем тытунёвымі вырабамі тут займаўся А. Чарэвін. Згадваецца таксама невялікі фальварак побач з вёскай, 20 жыхароў, 70 дзесяцін зямлі.

У 2004 годзе – 55 двароў, 98 жыхароў.

Кастусь Шыталь, краязнаўца
ksz@tut.by