Касцёл Звеставання Найсвяцейшай Панне Марыі | Гродна

Больш фотаздымкаў (46) >>

Кляштар знаходзіцца на захад ад гістарычнага цэнтра горада, сярод забудовы 19 — пачатку 20 ст. Кляштарны комплекс брыгітак заснаваны ў 1632—42 гг. Пабудаваны ў 1634—42 гг. з цэглы па фундацыі К. і А. Весялоўскіх. Комплекс уключае касцёл, манаскі корпус, што ўтварае квадратны ўнутраны двор, драўляны лямус, высокую мураваную агароджу з пластычнымі брамамі (захаваліся часткова) і вуглавымі 8-граннымі вежамі. Адрэстаўрыраваны, дзейнічае з 1991 г.

Касцёл асвячоны ў 1651 г. віленскім біскупам Е. Тышкевічам. А. Сабеская адпісала кляштару мястэчка Крамяніца, фальваркі Князева, Мартынаўшчына, Вузлаўцы, Шылавічы, Задвор'е, Рагозніца, вылучыла грошы на шпіталь. Першай ігуменняй у 1640 г. была люблінская ваяводзіна Г. Сабеская. Звычайна пры кляштары жыло 20—30 манашак шляхецкага паходжання. У 1842 г. кляштар скасаваны, у яго будынках пасялілі манашак з закрытых кляштараў бенедыкцінак у Нясвіжы, брыгітак у Луцку, дамініканак у Навагрудку; у канцы 19 ст. засталося 5 манашак. У 1908 г. кляштар перададзены ордэну Святой сям'і з Назарэта. 3 1909 г. пробашчам пры кляштары быў Ф. Грынкевіч (1884—1933) — беларускі рэлігійны і культурны дзеяч. Пасля 2 Усясветнай вайны у кляштары размяшчаліся медыцынскія ўстановы. У 1990 г. касцёл перададзены рымска-каталіцкай царкве. 2.6.1992 т. асвячоны арцыбіскупам Т. Кандрусевічам.

Касцёл — помнік архітэктуры ранняга барока. Размешчаны ў паўночнай частцы комплексу. Аднанефавы 2-вежавы храм з паўцыркульнай апсідай накрыты агульным высокім чарапічным дахам. Фасады расчлянёны паўцыркульнымі высокімі аконнымі праёмамі і крапаваны ў прасценках карынфскімі пілястрамі, аб'яднаны агульным антаблементам. Франтальны фасад храма вырашаны плоскасцю, якая ў складаным рытме крапуецца карынфскімі пілястрамі, 3 ярусамі складана прафіляваных антаблементаў, арачнымі праёмамі і нішамі для скульптуры. Фасад завяршае шчыт з 3-вугольным франтонам, які бакавымі вітымі валютамі аб'ядноўваецца з 4-граннымі ярусамі бакавых вежаў з партатыўнымі сігнатуркамі. Дэкор фасаднага фрыза выкананы ў тэхніцы сграфіта (раслінны арнамент у спалучэнні з выявамі міфалапчных істот). Сіметрыю кампазіцыі падкрэслівае лучковы франтон, запоўнены ляпнымі пуцці і раслінным арнаментам, які працягнуты і па фрызе фасада.

Зала храма перакрыта цыліндрычным скляпеннем, умацаваным падпружнымі аркамі і прарэзаным над вокнамі распалубкамі. Апсіда аддзелена ад залы бакавымі пілонамі і перакінутай паміж імі аркай. Над уваходам — узнятая на 2 гранёныя слупы і трайную аркаду шырокая галерэя хораў, якая злучана з кансольным бакавым балконам з вітой лесвіцай. Архітэктурная пластыка інтэр'ера, як і фасада храма, заснавана на крапоўцы сцен пілястрамі стылізаванага карынфскага ордэра. Адсутнасць алтара кампенсуецца пазалочаным табернаклем. Па бакавых нефах і пад хорамі размешчана 14 гарэльефных сюжэтна-скульптурных пано на тэму Крыжовага шляху Хрыста. У глыбокай арачнай нішы бакавой сцяны размешчана скульптурная кампазіцыя «Пакутны Хрыстос і Марыя». У касцёле захоўваліся рэліквіі св. Клімента — заступніка горада.

Жылы корпус прымыкае да паўднёва-заходняй сцяны касцёла. Прамавугольны ў плане двухпавярховы аб'ём з вялікім цэнтральным дваром. Фасады члянёны маленькімі прамавугодьнымі вокнамі ў простых ліштвах, завершаны шырокім карнізам. Па перыметры будынка (з боку двара) праходзіць светлавы калідор з келлямі. У даўднёва-ўсходнім вуглу корпуса размешчаны вялікі аб'ём, на 1-м паверсе якога была трапезная, на 2-м — бібліятэка. 1-ы паверх перакрыты скляпеннямі, на 2-м скляпеннямі перакрыты толькі калідор, келлі маюць плоскія столі.

Агароджа з брамамі ўяўляе сабой глухую цагляную атынкаваную сцяну, па вуглах якой невялікія шасцігранныя вежы. Агароджа была прарэзана 4 брамамі. Найбольш манументальная брама знаходзіцца перад касцёлам. Захаваліся таксама брамы для пешага люду, уцалела праезная брама гаспадарчага двара. Усе яны аформлены ў стылі барока.

Лямус размешчаны ў двары кляштара. Пабудаваны ў 1630-я гады з масіўных драўляных брусоў на бутавым фундаменце. Усе канструкцыйныя элементы звязаны ўрубкамі і драўлянымі клінамі. Спалучаў у сабе функцыі гаспадарчай і жылой пабудовы. 1-ы паверх выкарыстоўваўся як складское памяшканне, на 2-м жылі манахіні (цяпер планіроўка зменена). Пабудова ўяўляе сабой двухпавярховы прамавугольны ў плане аб'ём з вальмавым гонтавым дахам. Галоўны фасад аздоблены двух'яруснай арачнай галерэяй. Матыў аркады ствараюць слупы з падкосамі. Ніжнія плоскасці падкосаў і бэлек над імі складаюць суцэльныя паўцыркульныя праёмы.

Літ.:
А.М. Кулагін
Каталіцкія храмы на Беларусі
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000

С. Ф. Цярохін, С. Г. Багласаў
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 1986