Cerkiew Zaśnięcia NMP | Wilno

Więcej zdjęć (59) >>

Wileński sobór katedralny pod wezwaniem Przeczystej Bogarodzicy w Wilnie

Sobór, jak większość wileńskich świątyń, poddawany był wielokrotnie zniszczeniom wojennym i wynikającym z nakazów politycznych zmiennym kolejom losu. Według tradycji cerkiew była zbudowana przez księżną Juliannę, żonę Olgierda a matkę przyszłego króla, Władysława Jagiełły. Tu podobno została pochowana. W roku 1513 Helena, żona króla Aleksandra, spoczęła w jej murach.

Cerkiew już w roku 1413 została mianowana soborem. W latach 1511-22 odbudowana przez księcia Konstantego Ostrogskiego. W roku 1609 w tym właśnie soborze ogłoszono unię kościelną, a cerkiew przekazano unitom. Kilkakrotnie niszczona przez pożary i odbudowywana; po oblężeniu Wilna w 1794 roku kompletnie zrujnowana wraz z pobliskim pałacem metropolitalnym.

W 1808 roku z polecenia cara Aleksandra I zaniedbane i zrujnowane zabudowania soboru przekazano uniwersytetowi. Przebudowane na amfiteatralną salę prosektoryjną, muzeum weterynaryjne, audytoria, bibliotekę. Po zamknięciu uniwersytetu przekazane Akademii Medyczno – Chirurgicznej do czasu jej zamknięcia w 1842 roku. Potem – jak wiele budowli Wilna – obiekty przeznaczono na koszary.

W roku 1864 wszechwładny w Wilnie Murawjew nakazał zniszczyć będące w dobrym stanie zabudowania uniwersyteckie i zbudować w tym miejscu cerkiew w stylu gruzińskim. Wybudowana w roku 1868 według projektu Aleksandra Riazanowa i Mikołaja Czagina. W tym kształcie zachowała się do dnia dzisiejszego.

Fasada i kopuła w swoim wyrazie odwołują się do średniowiecznego stylu gruzińskiego. W dolnych partiach cerkwi, a także miejscami w wyższych zachował się piękny mur gotycki. W efekcie przebudowy uzyskano harmonijny wyraz wnętrza, które zdobi bogaty, okazały ikonostas. Znajduje się tu marmurowa tablica z nazwiskami żołnierzy rosyjskich, poległych w latach 1863-64 w walce „z buntownikami polskimi”.

W pobliżu cerkwi, nad Wilejką, stoi pomnik ucznia szkoły rzemieślniczej, Mieczysława Dardzika, który zginął ratując w czasie powodzi chłopca żydowskiego, Chackela Charmaka. Pomnik postawiony w 1933 roku przez Żydów i chrześcijan.

A.O.
Na podstawie:
Juliusz Kłos, „Wilno, Przewodnik Krajoznawczy”,
Wyd. Oddziału Wileńskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Wilno 1923
Tomas Venclova, „Wilno”, R. Paknio Leidykla, Wilno 2001, 2002